علی توکلان - استادیار تمام وقت دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
ایرج بیگدلو - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

وجود بیش از یک هفتم جمعیت شهرهای تهران، مشهد، تبریز، اهواز، بندرعباس، کرمانشاه، زاهدان و سنندج در سکونتگاه های غیررسمی و و بافت فرسوده شهری و رشد سریع آن، هشداری برای اهتمام جدی به این مسیله است. مطالعه مرکز اسکان سازمان بشری سازمان ملل متحد نشان میدهد که در سال 1400، جمعیت شهری ایران نه تنها به دو برابر خواهد رسید بلکه ده میلیون نفر از این ساکنان جدید در شمار گروه های کم درآمد شهری خواهند بود که حدود پنج تا هفت میلیون نفر از آنها در سکونتگاه های غیررسمی و بافت فرسوده شهرهای بزرگ و نواحی مادرشهری ساکن خواهند شد. برنامه ریزی و مدیریت سوانح و حوادث طبیعی که سبب تحمیل خسارت های جانی، مالی و محیطی به فضاها و ساکنان مناطق شهری میشود، باید به منزله یک راهبرد اساسی در همه مراحل برنامه ریزی و برنامه های توسعه شهری مد نظر قرار گرفته شود. توجه به این امر، به ویژه برای بافت های فرسوده، به منزله ی زیر سیستم هایی از سیستم شهری، که دچار بی سازمانی، بی تعادلی و بیقوارگی بوده و انجام عملیات خدماترسانی و امداد و نجات را در هنگام بروز بحرانها با مشکل مواجه می سازد، حایز اهمیت فراوانتری است. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر ارایه راهبردهای بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری با رویکرد مدیریت بحران در منطقه 6 اسلامشهر با روش توصیفی- تحلیلی، از طریق مطالعات میدانی، کتابخانهای، استفاده از مدلSWOT، فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، می باشد، برای رسیدن به این هدف ابتدا نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای بافت فرسوده شهری با نگاه خاص امنیتی در منطقه6 شهر اسلامشهر جمع آوری شد و سپس به اولویت بندی و امتیاز دهی آن با نظر کارشناسان و مسیولین این منطقه پرداخته شد و در نهایت راهبردهای بهسازی، ساماندهی و مدیریت بحران در محلات دارای بافت فرسوده این محدوده با تلفیق مدلSWOT و فرایند تحلیل سلسله مراتبی((AHP تدوین گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد به منظور بهبود وضعیت موجود کاربری های مسکونی این منطقه در ارتباط با کاهش آسیب های ناشی از زلزله و دیگر بحرانها و عوامل طبیعی، اجرای طرح های نوسازی، بهسازی و توانمندسازی در بافت های فرسوده، نظارت ارگان های فعال در امر ساخت و سازهای شهری و ارتقاء آگاهی ساکنین در به کارگیری مصالح بادوام، مهمترین راهکارها بوده، که از اولویت های اجرایی برتر می باشند . و با مدیریتی یکپارچه و کارآمد همراه با برنامه ریزی دقیق در این محلات می توان از آن جلوگیری و از پیامدهای مخرب و بحرانی آن تا حدودی کاست.

مدیریت بحران، بهسازی، نوسازی، بافت فرسوده، امنیت، مدل Swot، مدل AHP، منطقه6 اسلامشهر