حامد فتحی - کارشناسی مهندسی عمران از دانشگاه آزاد تهران جنوب

مسیله بافت های فرسوده و نوسازی آن ها از موضوعاتی است که در صدر مسایل و دغدغه های شهرنشینی امروز قرار گرفته است. در دهه های اخیر، پس از تجربه طولانی و متمادی برنامه ریزی متمرکز و نوسازی فن گرا، دیدگاه ها و نظریه های جهانی بر سر تهمید رویکردی مشارکتی با تکیه بر درگیری و مداخله ساکنان در نوسازی محلات مسکونی خویش اجماع نموده اند. در تجارب جهانی این رویکرد توسط تمهیداتی چون اتخاذ رویکرد مردم سالارانه، خلق بستر و چارچوب قانونی مناسب، تکوین تشک6 ل ها و نهادهای غیر دولتی و مردمی و نیز آموزش و آگاهی رسانی به مردم به منصه ظهور رسیده و تجارب موفقی را در زمینه نوسازی و احیای بافت های فرسوده سبب شده است. در ایران برای اولین بار در برنامه پنجم عمرانی پیش از انقلاب اسلامی بود که به طور گسترده ای به ضرورت و اهمیت حفظ بافت های تاریخی توجه شد. از خط مشی های این برنامه، ایجاد حداکثر فرصت مشارکت بخش خصوصی در امر نوسازی با حمایت دولت بود و ردیفی از بودجه بدان اختصاص پیدا کرد. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش مدیریت شهر در جلب مشارکتی شهروندان در راستای بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده شهری در منطقه13 شهر تهران و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی می باشد برای رسیدن به این هدف جنبه های مختلف مشارکت شهروندان در ساماندهی بافت فرسوده منطقه13 مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه پژوهش نشان داد تا به امروز قوانین و مقررات گوناگونی در قالب قانون برنامه های توسعه، قانون بودجه، قوانین و مقررات عمومی شهرسازی و نیز قوانین و مقررات ویژه بافت های فرسوده به تصویب رسیده که به بحث نوسازی این بافت ها و مشارکت در آن پرداخته اند، و نیز نهادهای متعددی با اساسنامه ها و شرح خدمات خاص خود در این خصوص تکوین یافته اند. اما به نظر می رسد که مشارکت اجتماعی در این حوزه آن گونه که شایسته است که به عرصه تحقق راه نیافته و این امر به مانعی جدی بر سر راه نوسازی بافت های فرسوده بدل شده است . بدین منظور شایسته است تا بار دیگر مفهوم مشارکت اجتماعی و ویژگی ها و الزامات آن بازنگری شده و بسترهای حقوقی و قانونی آن در ارتباط با خط مشی های کلی و جزیی نوسازی بافت های فرسوده مورد بازخوانی و تحلیل قرارگیرد و از این طریق نقص و خلاء های احتمالی نهفته در آن ها شناسایی شود.

بهسازی، نوسازی، بافت فرسوده، منطقه13 تهران، رویکرد مشارکتی