ابوالقاسم دادرسی - کارشناس ارشد منابع آب و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور د

کویرزایی یا گسترش کویر یکی از معظلات بزرگی است که ساکنین کره زمین را تهدید میکند. گزارشات ارائه شده نشان میدهد که به طور متوسط هر ساله حدود 59 هزار کیلومتر مربع از زمینهای حاصلخیز و قابل کشت به کویر تبدیل شده و جهان را در معرض بایر شدن قرار میدهند. علاوه بر گسترش زمینهای شنی عوامل گوناگون دیگری در بروز این پدیده شوم دخیل میباشند. عدم مدیریت مناسب در استفاده بهینه از آبهای موجود، یکی از مهمترین این عوامل تعریف شده است. در این مقاله عملکرد یکی از طرحهای بیابانزدایی در شهرستان سبزوار که با هدف مهار و بهره برداری بهینه از سیلاب کالشور در امر کنترل بیابان از سالیان قبل شروع و ادامه دارد، توضیح داده می شود. منطقه مورد مطالعه بیابانی است در جنوب غربی شهرستان سبزوار که در حاشیه رودخانه کالشور واقع شده است. این رودخانه سالیان زیادی است که بدون استفاده بهینه از دسترس خارج شده و به چاله های شرقی دشت کویر میریزد. اقلیم منطقه فراخشک و متوسط بارش آن 150 میلیمتر در سال است. روند تغییرات کمی و کیفی کویر، طی سالیان پس از اجرای طرح و سیلاب وارده به عرصه در اثر مهار و بهره برداری از آن، با استفاده از بررسی های میدانی و تجزیه و تحلیل داده های موجود مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این بررسی، موفقیت طرح را در تبدیل پتانسیلهای موجود و بلا استفاده بیابان، به امور مولد و البته پایدار را نشان میدهد و امید است که نتایج مثبت این طرح بتواند به عنوان الگویی در طرحهای مهار بیابانزایی و بهینه سازی محیط زیست، مورد بهره برداری واقع گردد.

کویرزدایی، سیلاب، محیط زیست، کویر، کالشور، سبزوار