محمد حاجی آبادی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی آزاد شهر ایران

دیوان شاعران ادب گران سنگ فارسی، گنجینه ای از گوهرهای پر آب و تاب پند و اندرز و مجموعه ای از رموز زندگی اجتماعی و طریق کسب معرفت و طرز معاشرت است. از این میان در غزل میرزامحمد علی صایب تبریزی، اندیشه و پندارهای گوناگونی موج می زند. یکی از موضوعات قابل طرح و بحث در شعر صایب، مبحث جوانی و پیری است. تامل در مضامین پیری و جوانی او را به خلق توصیف و تصاویر بدیع و معانی بلند وا داشته است و مثل یک نقاش چیره دست تمام ریز کاری ها و پستی و بلندی های این دو دوره ی مختلف زندگانی انسان را با قلمی دقیق و چشمی نکته بین نقاشی کرده است. در اندیشه صایب، شور و صلابت جوانی چنانچه با تجربه و تدبیر پیران کاردان همراه شود، به مثابه کیمیایی است که می تواند مس وجودی جوان را به طلای ناب بدل سازد. از این رو، دانشمندان علم اخلاق، پیوسته جوانان را به تجربه اندوزی و پندگیری از پیران فرا می خوانند. در مقاله ی پیش رو، نگارنده بر آن است که تجلیات و نمودهای جوانی و پیری را در غزل صایب بکاود و به بررسی و تحلیل تصاویر و مضامین گوناگون این دو مقوله بپردازد.

صایب، غزل، تعلیم، جوانی، پیری