اصالت نشانه شناسی متن در تاریخ باوری جدید: نگاهی به آراء یوری لوتمان

تاریخ باوری جدید رویکردی میان رشته ای در نقد ادبی است که متون یک عصر را در ارتباط با بافت سیاسی اجتماعی آنها واکاوی می کند و تاثیرپذیری آنها از قدرت را بررسی می نماید . پژوهشگران این رویکرد از اندیشه های میشل فوکو درباره تاثیرپذیری متون از گفتمان های حاکم بر یک سامان دانایی تاثیر فراوان گرفته اند. به همین دلیل این پژوهشگران هنگامکاربست این رویکرد ادبی از بینامتنیت و ارتباط میان متون تولید شده در یک سامان دانایی بهره فراوان می برند. از سوی دیگر، یوری لوتمان نشانه شناس روسی نیز فرهنگ را به مثابه متنی بغرنج تصور می کند که مجموعه ای از متن های مرتبط با یکدیگر و در هم فرورفته است. علاوه بر این، لوتمان متن را به عنوان نماینده قلمرو اجتماعی آن عصر معرفی می کند و آن را مجرایی برای شناخت حافظه فرهنگی آن گستره اجتماعی قلمداد می کند. به این ترتیب، اندیشه های لوتمان درباره نقش متن در بازنمودن و برساختن فرهنگ با افکار تاریخ باوران جدید هم پوشانی دارد. همچنین اعتقاد لوتمان به ارتباط تنگاتنگ میان متون با مفهوم بینامتنیت، در رویکرد تاریخ باوری جدید، بسیار نزدیک است. از این روی نویسنده این مقالهسعی دارد ارتباط میان این دو رویکرد موجود در نقد ادبی و مطالعات فرهنگی را تبیین نماید. مشخص است که تبیین میزان هم پوشانی موجود میان این دو رویکرد به کاربران رهیافت تاریخ باوری جدید کمک خواهد کرد به تقویت روش های پژوهشی خود بپردازند

Keywords:

تاریخ باوری جدید , یوری لوتمان , نشانه شناسی , بینامتنیت , سامانه دانایی