محمد ولی تکاسی - کارشناس دامپروری
حسن فضائلی - کارشناس ارشد
سهیلا ارجمند - کارشناس

آب پنیر مایعی است زردرنگ که از لخته و متراکم شدن شیر طی فرایند پنیرسازی بر جای می ماند و دارای قند فراوان (لاکتوز) و تقریباً نیمی از کلسیم و فسفر شیر است. میزان تولید آن تا پایان سال 1380 در حدود 1/6 میلیون تن در ایران برآورد شده است که حدود 100 هزار تن ماده خشک با ارزش غذایی بالا را شامل می گردد لیکن عمدتاً به هدر رفته و سبب مشکلات زیست محیطی می گردد. دستیابی به روشهای ساده استفاده از آب پنیر به منظور استفاده از این منبع غذایی و جلوگیری از آلودگیهای محیط زیست امری ضروری است. تحقیق حاضر جهت کاربرد آب پنیر در غنی سازی کاه گندم به منظور استفاده از این منبع غذایی و جلوگیری از آلودگیهای محیط زیست امری ضروری است. تحقیق حاضر جهت کاربرد آب پنیر در غنی سازی کاه گندم به منظور تغذیه دام اجراء گردید. بدین منظور 4/5 کیلو اوره، 0/5 کیلو نمک طعام و 75 لیتر آب به ازاء هر 100 کیلوگرم کاه گندم غنی سازی گردید که در آن از صفر، 25 ، 50، 75 و 100 درصد آب پنیر به جای آب معمولی در 5 تیمار و 4 تکرار استفاده شد. مواد آزمایشی به مدت سه هفته در کیسه های پلاستیکی سیلو شدند. آنگاه ترکیبات شیمیایی، قابلیت هضم، ضرایب تجزیه پذیری در شکمبه، میزان مصرف نسبی ماده خشک با استفاده از گوسفند و نهایتاً شاخص ارزش غذایی آنها تعیین گردید. بیشترین میانگین خوشخوراکی براساس ماده خشک – پروتئین خام- الیاف خام- خاکستر خام در تیمار کاه غنی شده با 100% آب پنیر بوده که به ترتیب 203/93، 61/97 ، 456/68 ، 158/44 گرم در روز بود و کمترین آنها در کاه غنی شده با 50% آب پنیر به ترتیب 333/78 ، 37/21 و 96/75 گرم در روز بود. بیشترین ضریب تجزیه پذیری در کاه غنی سازی شده با 50% آب پنیر (68/10) و بیشترین شاخص ارزش غذایی در کاه غنی شده با 100% آب پنیر(29/36) بدست آمد. فرمول ذیل جهت غنی سازی کاه گندم با اوره و آب پنیر پیشنهاد می گردد که حداقل در مدت 21 روز سیلو شده و بعد از خشک شدن می تواند مورد تغذیه دام خصوصاً در پرواربندی بره و گوساله قرار گیرد. کاه گندم خرد شده 100 کیلوگرم- اوره 4/5 کیلوگرم – نمک طعام 0/5 کیلوگرم و آب پنیر تازه 75 لیتر.

غنی سازی، آب پنیر، اوره، کاه گندم شاخص ارزش غذائی قابلیت هضم(in vitro) - ضریب تجزیه پذیری(in situ) - نایلون بگ