سهیلا قلی زاده - کارشناسی ارشد کودکان استثنایی
سمیه الله پناه - کارشناسی ارشد کودکان استثنایی
بتول سبزه - دکترای برنامه ریزی درسی، استادیار دانشگاه فرهنگیان

کانون خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که کودک با آن آشنا شده و می آزمود که چگونه رفتار اجتماعی داشته باشد )فتی، .) 1385 همدلی مکانیزمی است که بر تحول اخالقی تاثیر می گذارد )جان بزرگی، نوری، آگاه هریس، .)1390 ویژگی اصلی اختلال لجبازی و نافرمانی رفتارهای مکرر و مداوم خلق خشمگین، تحریک پذیر، رفتار جر و بحث، کینه حویی است کاپلان ترجمه گنجی، .)1394 نافرمانی را برای بسیاری از موارد رفتار خودسرانه می توان به کار برد که در آن کودک نسبت به تبعیت از فرامین والدین مقاومت کلامی یا فیزیکی فعال از خود نشان می دهد )بارکلی، ترجمه علیزاده، سجادی، .) 1392 اختلال نافرمانی در خانواده هایی شایع تر است که روش های فرزندپروری خشن، بی ثبات یا سهل انگار است. اولین نشانه ها، معمولا در طول سال های پیش دبستانی پدیدار می شود کاپلان ترجمه گنجی، .)1394 پژوهش های مختلف با هدف شناخت شناخت میزان اثربخشی برنامه آموزش همدلی بر زورگویی کودکان 4- 6 ساله مراکز پیش از دبستان موید این مطلب است که آموزش مهارت همدلی در مرحله پیگیری ثبات داشته است. بنابراین، با توجه به مطالب گفته شده و اهمیت کنترل رفتارهای نافرمانی کودکان، پرسش اساسی پژوهش حاضر این است که آیا آموزش مهارت همدلی به عنوان یک تکنیک درمانی می تواند نقش موثری بر میزان نافرمانی )نافرمانی مقابله ای، پرخاشگری، قانون شکنی( کودکان پیش دبستانی داشته باشد یا خیر پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش همدلی بر نافرمانی کودکان پیش دبستانی انجام شد. طرح پژوهشی از نوع شبه آزمایشی )پیش آزمون، پس آزمون( با گروه کنترل و آزمایش بود که بر اساس نمونه گیری در دسترس، با حجم 30 کودک از بین کودکان 4-6 ساله پیش دبستانی منطقه 15 تهران، که در سال 96-97 حضور دارند، انتخاب شدند. با اجرای پرسشنامه آخنباخ )CBCL( کودکان نافرمان به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش 15 ( نفر( و گروه کنترل 15( نفر( جایگزین شدند. آموزش همدلی برای 10 جلسه 45 دقیقه ای در گروه آزمایش اجرا شد. همچنین اثر آموزش همدلی بر سایر مولفه های نافرمانی که شامل پرخاشگری، قانون شکنی و رفتارهای نافرمانی مقابله ای می باشد نیز در کودکان مذکور مورد بررسی قرار گرفت و راهکارهای موثر در این حوزه برای دست اندرکاران حوزه کودک اعم از والدین، معلمان و مدیران ارایه گردید . برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی و آمار استنباطی )کوواریانس( استفاده شده است. همچنین یافته های این پژوهش تاثیر آموزش همدلی در کاهش رفتارهای نافرمانی مقابله ای، پرخاشگری و قانون شکنی را نشان می دهد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که آموزش همدلی بر میزان کاهش نافرمانی کودکان پیش دبستان موثر است.

آموزش همدلی، نافرمانی، پیش دبستانی