خلیل مکلف سربند - کارشناس ارشد علوم تربیتی
افشین شهبازی - کارشناس ارش روان شناسی

همگام با پیشرفت و توسعه علوم و فناوری شاهد دگرگونی هایی در فلسفه، محتوا و روش های آموزشی هستیم. رویکردهای سنتی و تصور انتقال دانش توسط معلم به مخاطبان، جای خود را به رویکردهای نوینی نظیر ساختن گرایی (ساختن دانش و ایجاد یادگیری معنادار توسط خود یادگیرنده) داده است. با این وجود هنوز شیوه ارایه محتوا در بیشتر مدارس ایران همان انتقال یک سری مفاهیم از سوی معلم به ذهن فراگیر است. محتوای برنامه درسی علوم ایران شباهت زیادی به سایر کشورها دارد، اما به نظر می رسد که ضعف عملکرد تحصیلی دانش آموزان ما در مقایسه با همسالان خود در کشورهای دیگر، به طور عمده به علت کاربست روش های ناکارآمد یاددهی یادگیری است. به همین دلیل بهترین سرمایه گذاری در آموزش و پرورش توجه بیشتر به شیوه های نوین آموزشی است. نقشه مفهومی یکی از رویکردهای نوین یاددهی یادگیری کارآمد، مبتنی بر دیدگاه ساختن گرایانه و بر اساس نظریه ی یادگیری معنادار آزوبل شکل گرفته است. روش مورد استفاده در مقاله حاضر بر حسب هدف، کاربردی و شیوه ی مطالعه بر حسب روش تحقیق، توصیفی تحلیلی - می باشد. نتایج پژوهش ها حاکی از آنست که توجه به روش های نوین یادگیری چون ساخت گرایی و نقشه مفهومی باعث بهبود فعالیت های یادگیری یاددهی شده و کارآیی - و اثربخشی نظامآموزشی را به دنبال خواهد داشت. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی نقشه های مفهومی، کاربرد آن را به عنوان یک راهبرد یاددهی یادگیری در بهبود کیفیت آموزش و اجرای برنامه درسی، کارکردها، مزایا و اهمیت نقشه های مفهومی در حوزه علوم تجربی را تبیین نماییم.

نقشه مفهومی، ساخت گرایی، یادگیری معنادار