فریبا حاجیعلی - دانشیار دانشگاه الز هراء
مرضیه حاجی رمضانی - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه الز هراء
سجاد خاکسار - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران پردیس فارابی

در متون فقهی، انتفای سنخ حکم متعلق به موصوف با انتفای وصف آن را مفهوم وصف گویند. منظور از مفهوم وصف این است که قضیه وصفیه یعنی قضیه حملیه اگر موضوع و محمول صفت و موصوف باشد مثل اکرم زیدا عالما این قضیه حملیه به عبارتی جمله وصفیه هم است. استقراء در قانون مدنی نشان می دهد در اکثریت مواردی که حکم به صورت ترکیب وصفی بیان شده، قانون گذار مفهوم وصف را پذیرفته و قصد خارج ساختن فاقد قید از حکم را داشته است. اما موادی نیز ملاحظه می شود که از وصف، مفهوم مخالف استنباط نشده و مفهوم مخالف این مواد مدنظر قانون گذار نبوده است. در تعریف و دلایلی که برای مفهوم وصف ذکر می شود، مسامحه و غفلت صورت گرفته، به طوری که موجب شده است تا بحث در مفهوم وصف از محور اصلی منحرف شده و سمت و سوی اشتباهی پیدا کند. که در مقاله حاضر به بحث و بررسی درباره برخی از آنها پرداخته شده است.

مفهوم وصف، جمله وصفیه، مسامحه