رویکرد پایدار-مدار حفاظتی بر ارزیابی شرایط سلامت و کیفیت اکوسیستم های آبی با بهره گیری از نرخ اکسیژن خواهی رسوبات بستر(SOD) (مطالعه ی موردی: رودخانه ی دره رود، حوضه ی آبریز ارس، شمال غربی ایران)

رسوبات بستر، مواد پویا و پیچیده ای هستند که نقش مهمی را در اکوسیستم های آبی بازی می کنند و زیستگاهی را برای جامعه ی بسیار متنوعی از موجودات زنده فراهم می سازند. در این راستا، با توجه به اهمیت موضوع، در تحقیق حاضر با بهره گیری از شاخص اکسیژن خواهی رسوبات بستر(SOD) و اندازه گیری نرخ آن و پارامترهای وابسته مشتمل بر بافت و دانه بندی ذرات، کل کربن آلی و فسفر کل رسوبات، نسبت به ارزیابی شرایط سلامت و کیفیت سامانه ی رودخانه ی دره رود در منطقه ی مغان واقع در شمال غربی ایران پرداخته شده است. عملیات نمونه برداری از رسوبات بستر رودخانه از ده ایستگاه مطالعاتی در اواخر آذرماه سال1392 انجام و آزمایشات میدانی و ستادی مورد نیاز، با استفاده از تجهیزات مدرن و روش های استاندارد معتبر آنالیز شدند. سپس نتایج داده ها نرمال سازی و حدود نرخ های حاصل با در نظر گرفتن پارامترهای وابسته در دامنه های مختلف کیفی،کلاسه بندی شدند. همچنین با استفاده از نرم افزار متلب(MATLAB)، معادله و رابطه ای بین نرخ SOD و غلظت کل مواد آلی و فسفر رسوبات بدست آمد. خروجی مطالعات نشان داد که تناسب کیفی و سلامت رودخانه در پهنه های مختلف در دوره ی زمانی مورد مطالعه، در کلاس های نسبتا پاک و با آلودگی کم (در حال تخریب) واقع می باشد و هرچه میزان غلظت مواد آلی و فسفر در رسوبات، زیادتر و دانه بندی رسوبات ریزتر می شود، به تبع آن، نرخSOD نیز افزایش می یابد. بطور کلی نتایج حاصل از این تحقیق به عنوان یک ابزار تشخیصی سریع با رویکرد پایدار- مدار حفاظتی، می تواند سیاستگزاران، متولیان و سایر ذینفعان منابع مرتبط با اکوسیستم های آبی منطقه را در جهت برنامه ریزی و فراهم سازی تمهیدات مناسب برای بهبود و ارتقای شرایط کیفی و سلامت سامانه ی رودخانه ای، یاری نماید

Keywords:

اکسیژن خواهی رسوب(SOD) , رویکرد پایدار-مدار , اکوسیستم آبی , دره رود , مغان