امیر جمشیدی - دانشجوی دکتری تخصصی گروه عمران - مهندسی محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
امیر رنجبران - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

با پیشرفت صنعت، تعداد کارخانجات در سراسر دنیا افزایش یافت و به تبع آن آلودگی محیط زیست به خصوص در کشورهای در حال توسعه بیشتر شد. از مهم ترین آلاینده های منابع آب و خاک، فلزات سنگین می باشند که در بین فلزات سنگین، مس و روی از فراوان ترین عناصر آلاینده موجود در خاک می باشند. حضور بیش از حد مجاز آلودگی های مس وروی در خاک، موجب ورود این فلزات سنگین به چرخه غذایی انسان می شود و این امر موجب بروز بسیاری از بیماری های خطرناک، ازجمله انواع سرطان میگردد. هدف از این تحقیق، ارزیابی چگونگی جذب انتخابی خاک کایولینیت برای حالت های متفاوت ترکیبی از آلودگی های مس و روی و مقایسه نتایج با جذب خاک در حالت منفرد آلودگی های مذکور برای غلظت های مختلف آلودگی است. برای نیل به این اهداف، در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی، ابتدا خاک کایولینیت با محلول های حاوی غلظت صفر 10، 20، 40 سانتیمول بر کیلوگرم خاک با سه تکرار و به صورت مصنوعی،آماده شد و سپس آلوده به مس و روی درحالت های متفاوت ترکیبی و مجزا با نسبت 1 به 10 گردید و در ادامه با انجام مراحل تکمیلی طبق روش 1983 EPA و 2010 EPA نمونه های آلوده، آماده اندازه گیری میزان جذب آلودگی ها توسط دستگاه جذب، شد. یافته ها نشان داد که بیشترین جذب خاک کایولینیت، در شرایط منفرد آلودگی تا غلظت 20 سانتی مول بر کیلو گرم خاک، به مقدار حدود 100 % متعلق به فلز مس بود اما با فزونی آلودگی مس تا 40 سانتیمول بر کیلوگرم خاک تا مقدار جذب به میزان 70 % کاهش یافت. این امر در حالت ترکیب برای دو غلظت یاد شده به ترتیب 48 % و 49 % بود. از طرفی جذب مربوط به فلز روی در حالت منفرد در غلظت 20 سانتیمول بر کیلو گرم خاک، به مقدار حدود 98 % متعلق به فلز روی بود اما با افزایش آلودگی روی تا 40 سانتی مول بر کیلوگرم خاک تا مقدار جذب به میزان حدود 60 % کاهش داشت که مقدار جذب روی درحالت ترکیب آلودگی ها با مس، در غلظت 40 سانتی مول بر کیلوگرم خاک به میزان حدود 2% بود.. جذب انتخابی خاک طبیعی کایولینیت، در هر دو حالت ترکیبی و منفرد به صورت Cu> Zn مشاهده شد.

خاک کایولینیت، جذب انتخابی، آلاینده، فلزات سنگین، مس، روی