نوشین قطره سامانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
مجتبی نادری بلداجی - استادیار، گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
حسین مهربان - استادیار، گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
مجتبی بنیادیان - دانشیار، گروه بهداشت و کنترل کیفی مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهرکرد

شیر و فراورده های لبنی به عنوان یک منبع پروتیین دامی و با ارزش غذایی بالا، جایگاه ویژه ای را در تغذیه انسان دارا هستند. توسعه روش هاى اندازه گیرى غیر مخرب و سریع کیفیت و تازگى شیر از اهمیت ویژه اى در تضمین سلامت محصول قبل از مصرف برخوردار است. هدف از این مطالعه، توسعه یک روش جدید براى ارزیابى سریع تازگى شیر با اندازه گیرى توان دى الکتریک با استفاده از یک حسگر دى الکتریک مى باشد. در این مطالعه با استفاده از روش طیف نگارى توان دى الکتریک، سه نمونه شیر با نام هاى تجارى پاک، کاله و دامداران و یک نمونه شیر فله دامدارى در طى هفت روز ماندگارى با استفاده از حسگر صفحه موازى و دستگاه تحلیل گر طیف مورد اندازه گیرى قرار گرفت و توان خازن در محدوده فرکانس 0 تا 150 مگاهرتز با سه تکرار در روز ثبت شد. نتایج نشان داد که محدوده فرکانسى 100-75 مگاهرتز طیف هاى توان، با گذشت ماندگارى شیر، تغییر قابل ملاحظه اى کرده به طورى که فرکانس دره موجود در این ناحیه افزایش یافته که این تغییرات تا حد زیادى با تغییرات pH شیر به واسطه ماندگارى قابل توجیه مى باشد. نتایج آنالیز رگرسیون تک متغیره خطى نشان داد که فرکانس دره به عنوان یک مشخصه طیف، روز ماندگارى شیر را با ضریب تبیین 0/84 و خطاى 0/8 پیش بینى نمود. ارتباط pH شیر با فرکانس دره نشان داد که در چهار روز اول ماندگارى على رغم تغییر ناچیز pH، فرکانس دره تغییر به نسبت زیادى داشته که مى تواند بیانگر تغییرات فیزیکى شیمیایى دیگرى در شیر باشد. تحلیل هاى همبستگى نشان داد که توان دى-الکتریک در دو فرکانس 2/7 و 89/4 مگاهرتز به ترتیب روز ماندگارى و pH را با ضرایب تبیین 0/95 و 0/94 و خطاى 0/4 و 0/22 پیش بینى نمود. توسعه مدل هاى خطى چند متغیره این خطا را به 0/26 و 0/11 به ترتیب براى روز ماندگارى و pH کاهش داد. بر اساس یافته هاى این تحقیق، طیف نگارى توان دى الکتریک مى تواند به عنوان یک روش غیر مخرب، ساده و دقیق براى تعیین تازگى شیر پیاده سازى شود.

تازگى شیر، حسگر خازنى، طیف نگارى توان دى الکتریک، ماندگارى