یاسمن پودی - دانشجو کارشناسی ارشد، فناوری مواد غذایی، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان
ماندانا بی مکر - استادیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان
علی گنجلو - استادیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان
سهیلا زرین قلمی - استادیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان

در این پژوهش به منظور بررسى، مدل سازى و بهینه سازى اثر متغیرهاى مستقل فرایند استخراج با حلال به کمک امواج فراصوت شامل شدت امواج فراصوت به میزان 714/00W/cm؛ 1428/50 و 2143/00، چرخه کارى به میزان 75.50 و 100% و دماى استخراج به میزان 30، 45 و 60، بر محتواى فنولى ترکیبات زیست فعال استخراج شده از برگ گیاه فیجوا از روش شناسى سطح پاسخ بر اساس طرح باکس-بنکن استفاده شد. میزان کل ترکیبات فنولى توسط روش فولین-سیوکالتیو اندازه گیرى شد. با استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون خطى چندگانه، مدل چندجمله اى درجه دوم کامل براى میزان کل ترکیبات فنولى به دست آمد. با استفاده از تکنیک بهینه سازى عددى شرایط بهینه به صورت 1749/34W/cm^2؛ 86/39% و 32/49 تعیین شد. فعالیت ضد رادیکالى ترکیبات فنولى به دست آمده تحت شرایط بهینه با روش هاى DPPH و ABTS اندازه گیرى شد. عصاره ترکیبات زیست فعال داراى میزان کل ترکیبات فنولى mg GAE/g؛ 0/12±381/20 و فعالیت ضد رادیکالى 0/10±8143% مهار رادیکال هاى آزاد DPPH و 0/26±86/63% مهار رادیکال هاى آزاد ABTS بود. مدل ارایه شده براى پیش بینى مقدار پاسخ نتیجه بسیار نزدیکى با داده هاى تجربى داشت. تکنیک استخراج با حلال متلاطم جهت بررسى مقایسه اى مورد مطالعه قرار گرفت که در این تکنیک تاثیر متغیر شدت دور در دامنه 50rpm-300 بر میزان کل ترکیبات فنولى مطالعه شد. بر اساس نتایج به دست آمده، با استفاده از تکنیک حلال متلاطم بالاترین میزان کل ترکیبات فنولى (mg GAE/g؛ 0/12±352/95) در شدت دور 200rpm به دست آمد. ترکیبات به دست آمده داراى فعالیت ضد رادیکالى 0/16± 73/33% مهار رادیکال هاى آزاد DPPH و 0/12±82/20% مهار رادیکال هاى آزاد ABTS بودند. با توجه به نتایج بررسى مقایسه اى مى توان بیان نمود که با استفاده از امواج فراصوت امکان دستیابى به ترکیبات زیست فعال فنولى بیش تر و فعالیت ضد رادیکالى بالاتر در مدت زمان کوتاه ترى وجود دارد.

فیجوا، حلال به کمک امواج فراصوت، روش شناسى سطح پاسخ، میزان کل ترکیبات فنولى، فعالیت ضد رادیکالى، حلال متلاطم