زهرا ماهر - دکتری جامعه شناسی دانشگاه اصفهان
زهراسادات کشاورز - دانشجوی دکتری تاریخ تشیع دانشگاه اصفهان

قدرت رابطه رسانه و دین، از زمان صنعت چاپ است و از آن زمان ایجاد ارتباط صحیح و موثر بین دین و وسایل ارتباط جمعی، تنظیم کارکردها و ارایه راهکارهایی که به برقراری موثر این ارتباط کمک کند، مورد توجه هر دو قرار گرفته است. هدف مقاله حاضر، بررسی رابطه میان دین و رسانه های مدرن با استفاده از رویکرد تاریخی جامعه شناختی و فلسفی در قالب روش کتابخانه ای است. آیا رسانه ها صرفا ماهیتی ابزاری دارند و وسیله ای برای دین زدایی از جامعه اند و یا وسایلی خنثی هستند که می توانند در خدمت دین قرار گیرند از لحاظ نظری، با طیفی از نظریات که از یک سو به جبرگرایی فناوریک و از سوی دیگر به ابزار گرایی منتهی می شود مواجه می شویم. با توجه به اینکه رسانه ملی تلاش می کند تا به کارکردهای مورد انتظار رسانه های مدرن در چارچوب فضایل اخلاقی و توصیه های دینی عمل کند، این مسیله می پردازیم که چگونه می توان امور دینی را در گستره وسیع مخاطبان رسانه های عمومی ترویج و تبلیغ کرد، تا مخاطبی که فرضا داوطلب دریافت آن پیام نیست، تحت پوشش قرار گرفته و به مخاطبی فعال تبدیل شود. نتایج نشان می دهد پخش مستقیم مناسک دینی از رسانه بیش از این که آثار مثبت داشته باشد دارای آثار منفی است. اما تبدیل محتوای دینی به برنامه های رسانه ای در قالب پخش نمایشی به شکلی هنرمندانه می تواند آثار دوجانبه و مثبتی داشته باشد. به این شکل که برای معتقدان به دین نوعی شور و آگاهی مذهبی را موجب شده و برای کسانی که به دنبال مسایل مذهبی نیستند، حداقل به عنوان برنامه ای سرگرم کننده و جالب عمل کند.

دین، رسانه، رویکرد ابزارگرایانه، رویکرد ذات گرایانه، مناسک رسانه ای دینی، پخش مستقیم مناسک دینی، پخش نمایشی