جعفر یعقوبی - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه زنجان
فرشته میری کرم - دانشجوی رشته ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه زنجان

یکی از مهم ترین مشکلات جهان و بلاخص کشور ما، کمبود و محدودیت منابع آبی می باشد. از طرف دیگر بخش اعظم از این آب در بخش کشاورزی دچار هدر رفت می شود. خشکسالی سال های اخیر، کشور ما را با بحران بی آبی مواجه کرده که این تهدید می تواند فرصتی را به منظور برنامه ریزی برای بهره برداری صحیح و بهینه از حداقل منابع آبی موجود در بخش کشاورزی فراهم نماید. برای جلوگیری از اتلاف منابع آبی و حداکثر کارایی و بهره برداری نیاز به مدیریت و مشارکت بین زارعین به عنوان اصلی ترین بهره برداران آب آبیاری و سازمان های دولتی می باشد. با بررسی تجارب موجود مشخص می شود علی رغم تأکید در جلب مشارکت مردمی توسط سیاست گزاران و برنامه ریزی دولتی در عمل موانعی در این زمینه وجود دارد. هدف این مقاله شناسایی موانع مشارکت بهره برداران در مدیریت منابع آب و ارائه رهکارهایی برای رفع آنها بود در این مقاله از روش کتابخانه و پایگاه های الکترونیکی آنلاین و آفلاین و همچنین نشریات و مجلات استفاده شده است. نتایج نشان داد بوجود آوردن بستری برای مدیریت مشارکتی آب نیاز به تدوین قوانین، ضوابط و مقررات جامع و شفاف در ارتباط با تشکل ها و انتقال مدیریت شبکه ها به مردم به طوری که متضمن حقوق و منافع کلیه طرف های ذینفع به ویژه بهره برداران نباشد، امری ضروری است. از طرف دیگر موانع ساختاری در امر مشارکت مردم را می توان در قانونمند نبودن مسائل آب، کشاورزی و تشکل های مردمی در این بخش، بی اعتمادی کشاورزان نسبت به اجرای برنامه های دولت و عملکرد نامناسب، نهادهای محلی و مشکلات فنی سازه ها و هزینه های سنگین نگه داری و بهره برداری برشمرد.

مشارکت مردمی، مدیریت مشارکتی، منابع آبی، موانع، بهره برداران