حسن فیضی - دانشجوی دکترای زراعت (اکولوژی) دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، سر
سعید ظریف - دامشجوی کارشناسی ارشد آبیاری، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، س

به منظور بررسی و پایش کمی و کیفیت منابع آب زیرزمینی مؤسسه کشت و صنعت نمونه آستان قدس رضوی و ارتباط آن با الگوی کشت محصولات کشاورزی در طی زمان، تعداد 31 حلقه چاه در نقاط مختلف مؤسسه اعم از بخش شرقی، مرکزی و غربی انتخاب و میزان دبی هر یک از چاه ها، سطح ایستابی و شوری آنها از طریق آمارهای موجود در سال های 1349 و پس از آن استخراج و از سال 1382 الی 1387 نیز هر ساله میزان آبدهی آنها اندازه گیری و ثبت گردید. نتایج بررسی نشان داد که سطح ایستابی چاه های مؤسسه از سال 1345 تا سال 1375 حدود 95 متر یعنی معادل 210 درصد افت نموده است که افت سالانه حدود 2 متر بوده است. این امر طبیعتاً دبی یا آبدهی چاه ها را تحت تأثیر قرار می دهد. بطور میانگین میزان کاهش آبدهی در 31 حلقه چاه مورد آزمایش از 6/52 لیتر در ثانیه در سال 1349 به حدود 2/12 لیتر در ثانیه در سال 1387 کاهش پیدا نمود که این میزان معادل 8/76 درصد کاهش در هر حلقه چاه می باشد. بررسی آنالیز رگرسیونی میزان آبدهی در طی زمان نشان داد که در بخش غربی مؤسسه شیب کاهش خط رگرسیونی نسبت به بخش های دیگر بیشتر بود، بعبارت دیگر آبدهی چاه ها در این منطقه با شدت افت نموده است.طی یک بازه زمانی 36 ساله بطور میانگین حدود 40 لیتر افت آبدهی در هر چاه مشاهده شده است که با توجه به معادله خط رگرسیونی، هر چاه بطور میانگین سالانه 05/1 لیتر بر ثانیه از آبدهی آن کاسته است. بدین ترتیب از سال 1349 تا کنون شوری آب چاه های بخش غربی و شرقی مؤسسه به ترتیب 3 و 2/4 میکروموس بر سانتی متر در سال افزایش یافته است. این تغییرات ایجاد شده در نهایت منجر به تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی در طی زمان گردید.

منابع آب زیرزمینی، آبدهی، تغییر اقلیم، الگوی کشت