رضا یاری - دانشجوی کارشناسی ارشد، بیابان زدایی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
محسن پادیاب - دانشجوی کارشناسی ارشد، مرتعداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
یاسر قاسمی اریان - دانشجوی کارشناسی ارشد، بیانبان زدایی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ته

با توجه به حاکم بودن شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک، در 90 درصد از وسعت کشور مقدار تبخیر سالانه بیش از مقدار بارش سالانه می باشد. کمبود منابع آبی در مناطق خشک یک معضل اساسی بوده و از طرف دیگر همان مقدار بارش اندکی که در این مناطق می بارد به دلایل تبخیر و درجه حرارت زیاد، عدم وجود پوشش گیاهی مناسب و غیره، از دسترس خارج شده و مشکلات اجتماعی و اقتصادی زیادی را برای ساکنان این منطقه به وجود می آورد. تقویت و افزایش پوشش گیاهی در مناطق خشک یکی از راه های جلوگیری از هدر رفت آب و افزایش نفوذ پذیری خاک می باشد. قرق یکی از روش های اصلاحی مراتع بوده که باعث تقویت و افزایش پوشش گیاهی می شود. قرق عبارت است از جلوگیری از ورود دام به مرتع با اهداف مشخص برای مدت معیت. قرق مراتع یکی از سهل ترین و موثرترین روش های احیا و اصلاح مراتع به خصوص در مراتع ییلاقی می باشد که ممکن است با هدف تقویت پوشش گیاهی، تولید بذر، حفاظت خاک، حمایت و نگهداری از دیگر پروژه های احیا و اصلاح، مطالعه و بررسی پوشش گیاهی و حفاظت از تاسیسات صورت گیرد که در هر مورد عوامل دخیل در انتخاب محل قرق متفاوت خواهد بود. بررسی و مشاهدات با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) نشان داد که قرق توانسته است نفوذپذیری را به مقدار 15 درصد افزایش دهد و با استفاده از نرم افزار SPSS مشخص شد که بین مناطق قرق و شاهد در سطح 5 درصد ، اختلاف معنی داری وجود دارد. نفوذپذیری در منطقه قرق با استفاده از روش تحلیل عملکرد چشم انداز 57 درصد و در منطقه شاهد حدود 42 درصد برآورد گردید که این حالت نشان دهنده کنترل بهتر هرز آب در منطقه قرق می باشد. لازم به ذکر است که تنوع و پوشش گیاهی در منطقه قرق به مراتب بیشتر از منطقه شاهد می باشد.

مدیریت مراتع، هرز آب، مناطق خشک، قرق، مراتع غرب بیرجند