عابد تقوی - دانشجوی دکتری باستان شناسی دوران اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس

به باور بسیاری از متفکران و مورخان تاریخ ایران در دوران اسلامی، عصر صفوی همواره به عنوان شکوهمندترین و مقتدرترین حکومت ملی- مذهبی با حاکمیت دولت مرکزی شناخته شده است. در این دوره با ایجاد زیرساخت های نوین حکومتی در عرصه های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، تحولی شگرف در حیات اجتماعی جامعه عصر صفوی رخ داد. در پویایی حیات اجتماعی صفویان، مولفه های اقتصاد و تجارت و فراهم نمودن زیرساخت های اجرایی آن نقش مهمی را ایفا کرده، به طوری که از اولویت های اصلی در سیاستگذاری کلان شاهان صفوی محسوب می شده است. ظرفیت های قابل تامل در صنعت فرش با وجود مراکز تهیه مواد خام نظیر ابریشم، کتان، پنبه و همچنین تولید فرش های ممتاز در کارگاه های بافندگی شهرهای اقتصادی این دوره، بسترهای لازم را برای بالفعل نمودن تجارت کالای راهبردی فرش فراهم ساخت. در این مقاله سعی شده با بهره گیری از رویکرد تحلیل تاریخی و بررسی تاریخ های معتبر عصر صفوی و سفرنامه های اروپاییان، به نقش و جایگاه صنعت فرش در تجارت خارجی حکومت صفوی پرداخته شود. همچنین در پژوهش حاضر تلاش شده به این پرسش اصلی که شهرهای با عملکرد اقتصادی چه نقشی در فرایند تجاری شدن صنعت فرش داشته اند، پاسخی منطقی داده شود

عصر صفوی، تجارت، صنعت فرش، ابریشم، شهرهای اقتصادی