طیبه صباغ پور - کارشناس ارشد هنر اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس
مهناز شایسته فر - عضو هییت علمی دانشگاه تربیت مدرس

اغراق نخواهد بود اگر بگوییم هویت فرهنگی، هنری و حتی ملی ایران به نوعی با قالی ایران عجین و مرتبط است. تاریخ قالی بافی، تاریخی پر افتخار و درخشان بوده است. اکنون نیز هنرمندان این رشته موفق نخواهند بود، مگر با اتکا به گذشته غنی و پربار این هنر و البته دمیدن روح خلاقانه در آثار. از این رو، شناخت دقیق گذشته و مسیری که طرح ها و نقوش قالی ها تاکنون پیموده اند، بخشی از وظایف پژوهشگران و محققان این رشته است تا با معرفی آن به جامعه فرش، هویت عظیمی را که گاه به بهانه نوآوری ها به فراموشی سپرده می شود، فرا یاد آورند. در این مقاله تلاش می شود بخش مهمی از تاریخ این هنر که به سلطنت قاجاریان باز می گردد، بررسی شده و ویژگی های خاص طرح و نقش در قالی های موزه فرش ایران معرفی گردد. تحقیق حاضر به روش توصیفی انجام گرفته و مطالب و تصاویر به روش کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. ظهور و رواج طرحهای تصویری، گسترش طرحهای بندی گلفرنگ و بندی بته ای، رواج نقوش گل رز، بته و ماهی درهم، طبیعت پردازی در ترسیم نقوش و سبک ساده و بی تکلف، برخی از خصوصیات و ویژگی های قالی های قاجار را تشکیل می دهند.

قالی، طرح، نقش، قاجار، موزه فرش ایران