علی اصغر شیرازی - استادیار دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران
حسام کشاورز - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد تهران

در اواخر حکومت قاجار، بار دیگر طراحی نقشه فرش در اصفهان به دست تعدادی از هنرمندان طراح مانند میرزا آقا امامی و محمدحسین مصورالملکی احیا شد.محمدحسین مصورالملکی معروف به حاج مصورالملکی که از هنرمندان شاخص اواخر قاجار و اوایل دوره بعد بهشمار میرود، هم در نقاشی و هم در طراحی فرش به ابداع و نوآوری روی آورد. از سویی در کار وی توجه به سنتهای طراحی و نقاشی صفوی جلوه برجسته ای دارد.در همین راستا، مصورالملکی در طراحی نقشه فرش به برخی نقشه های فراموش شده صفوی از جمله شکارگاه پرداخت. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی نقشه فرشهای شکارگاهی مصورالملکی پرداخته شد و در همین راستا برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای سود جسته شد. بررسی این نقشه ها آشکار ساخت که مصورالملکی در عین حال که نقوش شکارگاهی صفوی را وارد فرشبافی معاصر اصفهان کرد، به سبب نگرش خاص خود، تغییر و تحولاتی در آن به عمل آورد. از جمله این تحولات، تغییر ترکیب بندی به قالب عمودی و ایجاد افق رفیع در متن شکارگاه بود.وی در این نقشه ها واقع گرایی را مطمح نظر قرار داد و علاوه بر استفاده از برخی عناصر تصویری جدید، مسیله تفکیک بین پس زمینه یا متن و عناصر شکارگاهی را که در فرشهای دوره صفوی وجود داشت، با تغییر عناصر پسزمینه از بندهای افشان به گلبوته ها و درختچه های کوچک، حل نمود. در واقع امر، کار او را میتوان ایجاد ارتباط منطقی بین طراحی فرش اصفهان در نیمه سده چهاردهم ه.ش. با سنتهای تصویری پیشین دانست.

فرشبافی، اصفهان، شکارگاه، محمدحسین مصورالملکی، دوره قاجار، دوره صفوی