مطالعه ساختار سجاده های معاصر سیستان و بلوچستان

سجاده یکی از دست بافته هایی است که از دیربازتاکنون در استان سیستان و بلوچستان رایج بوده و علاوه بر زیبایی بصری، دارای معانی عمیق معنوی نیز هست و توجه پژوهشگران، به ویژه کارشناسان بومی این استان را در دو دهه اخیر به خود جلب کرده است. به منظور بررسی سجاده ها، ابتدا با اشاره به اعتقادات و باورهای اصیل مردم در نقوش شاخص به کار رفته در سجاده ها، آن ها را به گرو ه های اقتباسی، نیمه اقتباسی، بومی و اصیل، جدید و ذهنی تقسیم کرده ایم. رایج ترین و زیباترین این نمونه ها طر حهای بومی بوده که شامل سجاده های محرابی، قابی یا رضوان، گنبدی-گلدست های و قالیچه نمازی است. سوالاتی که در این پژوهش مطرح گردیده بدین قرار است: ) 1 ساختار کلی سجاده های قالیچه ای سیستان و بلوچستان چگونه است و ) 2( مهمترین طر حها و نقوش سجاد ه های سیستان و بلوچستان که باعث ماندگاری آن ها شده است، کدام اند نقش و رنگ به کار رفته در سجاده های قالیچه ای سیستان و بلوچستان متاثر از طبیعت، خواست ه های مردم و فرهنگ حاکم بر منطقه است. به طور کلی ساختار و نقوش سجاده ها در اکثر مناطق به هم نزدیک است و این دست بافت ه ها دارای ریشه های تصویری و مفهومی یکسان اند که بخش اعظم نقوش این سجاده ها به صورت هندسی است. ویژگ یها و مشخصه های بافت بومی و مواد اولیه رایج در استان نیز در این مقاله مورد بررسی و مطالعه قرارگرفته است. روش تحقیق، تحلیلی و توصیفی است و استخراج اطلاعات، علاوه بر مطالعات اسنادی که با رجوع به منابع مکتوب و غیرمکتوب صورت می پذیرد، ] حاصل مشاهدات، مطالعات و بررسیهای میدانی] 1است. تجزیه، تحلیل و تطبیق داده ها و تصاویر، معیاری برای شناسایی سجاده ها و دست بافته های استان بوده و به احیاء و حفظ هنر بومی این منطقه کمک شایانی می نماید.

Keywords:

جانمازی , ساختار , نقش , بافت , سیستان , بلوچستان