اعظم رسولی - کارشناس ارشد پژوهش هنر، دانشگاه الزهرا(س)، مدرس دانشگاه فنی و حرفه ای

یکی از وجوه قابل بررسی فرش دستباف، طرح و نقش آن است و میتواند بر پایه مبانی نظری و علمی هنری از جمله نماد و نشانه بررسی شود. در واقع با مطالعه و تحلیل طرح و نقش فرش دستباف بر اساس نظام نشانه شناسی، میتوان دلالتهای معنایی آن را بررسی و تحلیل کرد. بر این اساس طرح ونقش دو تخته فرش لچک ترنج و تصویری از فرش همدان انتخاب و بررسی شده است. همدان یکی ازمناطق مهم قالیبافی ایران، به ویژه در سبک روستاییاست. گزینش طرح تصویری و لچک ترنج در جهت بررسی و نمود بهتر تفاوتهای نماد و نشانه است. زیرا نماد و نشانه گاه یکی انگاشته میشوند و گاه متفاوت از هم درنظر گرفته میشوند. بنابر آنچه بیان شد، پرسش پژوهش حاضر این است که آیا میتوان تفاوتهای نماد و نشانه را در طرح و نقش فرش دستباف بررسی نمود و در بستر نظام نشانه شناسی به دلالتهای معنایی اثر دست یافت به این منظور از روش تحلیلی و تطبیقی و گردآوری مطالب با روش اسنادی-کتابخانه ای استفاده شده است. روند این مقاله بدینگونه است که نخست مبانی نظری تحقیق بررسی شده است و سپس نمونه های منتخب مبتنی بر شاخصه های مبانی نظری تحقیق، بررسی و مطالعه شدهاند. شناخت تفاوتهای نماد و نشانه در طرح و نقش فرش دستباف، موثر بودن نظام نشانه شناسی در روند تحلیل نمادها و نشانه های فرش دستباف و دستیابی به دلالتهای معنایی طرح ونقش از میان تکثرهای معنایی و مفهومی مبتنی بر روش نشانه شناسی از جمله نتایج این پژوهش هستند.

طرح لچک ترنج، طرح تصویری،نماد، نشانه، نشانه شناسی، همدان