علیرضا خواجه احمدعطاری - استادیار گروه صنایع دستی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان
محمدتقی آشوری - دانشیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر
بیژن اربابی - دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان
مهدی کشاورزافشار - استادیار گروه پژوهش هنر، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس

باغ، فارغ از شکل معمارانه آن، یکی از مفاهیم کلیدی در تاریخ هنر ایران از دوران باستان تا عصر اسالمی به شمار میآید؛ به گونه ای که در شکل دهی به فرم، مضمون، موضوع و محتوای بسیاری از آثار هنری در هنرهای مختلف، از جمله معماری این سرزمین، نقشی محوری و تعیین کننده داشته است. هدف پژوهش حاضر بررسی این مفهوم و جنبه های تعیین کننده آن در هنر و فرهنگ دوره صفوی است. مسیله این است که باغ در جایگاه مفهوم فکری و معرفت شناختی چه نقشی در شکل گیری بسیاری از جریانها و آثار هنری دوره صفوی و به ویژه فرش داشته است این تحقیق بر اساس ماهیت و روش از نوع پژوهشهای تاریخی توصیفی تحلیلی به شمار می آید و از روش کتابخانه ای برای گردآوری داده ها بهره برده است. همچنین برای تحلیل داده ها و رسیدن به پاسخ مسیله در این تحقیق از نظریه گفتمان میشل فوکو و نظریات الکال و موفه به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. نتیجه پژوهش نیز نشانگر آن است که با توجه به ویژگیهای تعیین کنندگی، نظم بخشی و معنادهی، مفهوم باغ در شکلدادن فرمی، مفهومی، مضمونی و محتوایی،یک گفتمان معرفت شناختی در هنر دوره صفوی است؛ بنابراین، میتوان از باغ به عنوان گفتمانی مسلط در هنر وفرش دوره صفوی یاد کرد.

باغ ایرانی، گفتمان باغ، هنر صفوی، فرش صفوی