فاطمه درج ور - دکتری هنرهای تزیینی، کاربردی و دکورراتیو

نقش بتهجقه نقشمایهاى است که در هنر فرش ایران دوره اسلامی به کار گرفته شده است. سابقه استفاده از این نقش در هنر ایران همواره مورد بحث بوده است. گروهى این نقش را نقش مایهاى ایرانى مىدانند که از تزیینات پیش از اسلام متولد شده است، مانند درخت سرو یا نقش بال حیوانات دوره ساسانى. در مقابل، گروه دیگر آن را نقش مایه اى مىدانند که به واسطه شالهاى کشمیرى هندبه هنر ایران وارد شده است. نقش بتهجقه از نقوش بسیار موردتوجه در میان بافندگان محسوب مىشود. در اغلب شهرهاى ایران نقش بته جقه، فرشها و گلیمهارا تزیین نموده است. این نقش بیش از هر منطقهاى دردستبافهاى عشایرى فارس، مانند فرش های بولوردى و قشقایى به کار رفته است. اما در نقاط دیگر مانند بیجارو همدان و در میان عشایر ترکمن و کردهاى مناطق غربى ایران نیز رواج و مقبولیت دارد. در رابطه با نقش بتهجقه بیش از هفتاد دسته طبقه بندى شده گزارش شده است؛درحالیکه تنها از نزدیک به بیست گروه با نامگذارى دقیق در منابع گوناگون نام برده شده است. با توجه به گستردگى تنوع انواع مختلف در هر گروه، گستردگى انواع نقشمایه بته جقه بالغ بر ده ها نمونه متنوع مىشود. کاربرد نقش مایه بته جقه نه تنها به عنوان نقش تزیینى، بلکه به عنوان پایه اى در شکل گیرى برخى نقشه ها نیز بوده است.

بته جقه، فرش، سرو، ساده، ترکیبی