بی بی زینب حسینی - استادیار دانشگاه یاسوج

مقاله حاضر کوششی در جهت دریافت مفهوم مس شیطان در قرآن کریم است. برای تبیین مفهوم تماس در قرآن کریم، واژگان گوناگونی مانند (همزات، ازیز، نقیض، وسوسه، استحواذ و ... به کار رفته است. اگرچه این واژگان همه برای این مفهوم ارتباط شیطان با انسان به کار رفته است، هر کدام دارای ویژگی های خاص خود می باشد. در قرآن کریم، مس شیطان در ارتباط با سه واژه خبط، نصب، طایف به کار رفته است. آرای متکلمان اشعری، معتزلی و شیعی درباره امکان یا عدم امکان مس انسان توسط شیطان در کتاب های تفسیری و کلامی تبدیل به موضوعی دامنه دار شده است و هر کدام برای اثبات دیدگاه خود به دلایل مختلفی استناد جسته اند. برخی حتی به وقوع خطا در قرآن تحت تاثیر فرهنگ جاهلی به خاطر این آیات نظر داده اند. ریشه شناسی واژگان خبط و نصب می تواند بدون برخورد به استدلالات کلامی، شبهه تسلط شیطان بر عقل رباخوار و بر جسم پیامبران را رد نماید و مفهوم جدیدی را از این دو واژه ارایه نماید که با سیاق آیات، ساختار سوره و دانش ریشه شناسی و روایات تفسیری ایمه الا انطباق بیشتری دارد.

شیطان، مس، خبط، طایف، نصب