حمید پارسانیا - عضو هییت علمی دانشگاه باقرالعلوم قم.

برهان صدیقین به شکلی که ابن سینا آن را نخستین بار برای برهان امکان و وجوب به کار برد، از طریق آثار ابن رشد وابن میمون در قرون وسطی، به آثار توماس آکویناس راه یافت. مفاهیم مربوط به این برهان چنانکه مورد نظر ابن سینا بود، در این آثار منتقل نشد و آشفتگی برهان در فلسفه بعد از رنسانس غرب نیز ادامه یافت. در این مقاله برهان امکان و وجوب از قرن هفدهم به بعد در تاریخ فلسفه غرب دنبال نشده است. مدعای مقاله این است که لایبنیتس و ولف، برهان را بر مدار امکان احتمالی و نه امکان ماهوى اقامه کرده اند و اشکالاتی که از ناحیه ی هیوم و کانت و دیگران بر این برهان به تقریر آکوییناسی آن اقامه شده، خالی از قوت نیستند. در بخش پایانی، قوت و قدرت تقریر سینوی برهان در رد اشکالاتی که از قرن هفدهم به بعد نسبت به برهان وارد آمده، اثبات شده است

امکان احتمالی، امکان ماهوی، برهان امکان و وجوب، حمل اولی، حمل شایع