مرضیه مکرم - استادیار ژیومورفولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز
سعید نگهبان - استادیار ژیومورفولوژی گروه جغرافیا- دانشگاه شیراز

افزایش جمعیت، کاهش منابع آب، کاهش منابع غذایی، خشکسالی و آلودگی آب و خاک در بسیاری از مناطق کره زمین منجر به مشکلات فراوانی شده است. با توجه به اهمیت کیفیت آب زیر زمینی و خاک در حوضه های آبخیز مختلف از جمله شمال غرب استان فارس، هدف این مطالعه بررسی کیفیت آب و خاک از نظر هدایت الکتریکی )شوری(برای کشت گیاه گندم با استفاده از روش فازی و مقایسه آن با لندفرمها در محیط GIS میباشد. برای 40 نقطه نمونه آب )چاه( و 70 نمونه خاک )پروفیل در 100 سانتی متر اولیه خاک( با استفاده از روش میانگین عکس فاصله )IDW( نقشه پهنه بندی آب و خاک تهیه شد. سپس به منظور همگن کردن میزان شوری آب و خاک و بررسی ارتباط آنها با لندفرمهای منطقه مورد مطالعه، قوانین فازی و استفاده از استانداردهای کیفیت آب و خاک به کار گرفته شد. در روش فازی مقادیر شوری بین 0 و 1 قرار گرفتند. نتایج حاصل از نقشه فازی شوری خاک منطقه نشان داد که 24/31 درصد از منطقه در کالس ضعیف )نامناسب(، 11/78 درصد در کالس متوسط، 25/74 درصد در کلاس خوب و 38/16 درصد از منطقه در کلاس خیلی خوب قرار گرفته اند. درحالیکه برای شوری آب مشخص شد که 36/6 درصد در کلاس متوسط، 31/69 درصد در کالس خوب و 31/65 درصد از منطقه در کلاس خیلی خوب قرار گرفته اند. در پایان ارتباط بین نقشه لندفرم و نقشه شوری آب و خاک منطقه مورد مطالعه تعیین شد. نتایج نشان داد که حداقل شوری خاک و آب در دشتها واقع شده است. در مطالعه حاضر جنس سازندهای منطقه و عدم شوری آنها در دشتها باعث شده که این مناطق از شوری کمتری نسبت به سایر قسمتها برخوردار باشند. در نتیجه برای مناطقی که از نظر زمین شناسی و پستی و بلندی مشابه منطقه مورد مطالعه هستند، بدون نمونه برداری و تجزیه و تحلیل در آزمایشگاه میتوان مشخص نمود که مناطق واقع در ارتفاعات کمتر )دشت ها( دارای شوری کم میباشند. در واقع به کمک نقشه های زمین شناسی )جنس سازند( و نقشه های لندفرم )پستی و بلندی ها( میتوان میزان شوری را تخمین زد.

شوری آب، شوری خاک، میانگین عکس فاصله )IDW(، روش فازی، غرب شیراز