محسن بختیاری - دانشجوی دکتری سنجش از دور دانشگاه تهران
علی درویشی بلورانی - استادیار گروه سنجش از دور و GIS ، دانشگاه تهران
عطاالله عبداللهی کاکرودی - استادیار گروه سنجش از دور و GIS ، دانشگاه تهران
کاظم رنگزن - استاد گروه سنجش از دور و GIS ، دانشگاه شهید چمران اهواز

سنجش از دور عرصه ی نوینی را در پایش و مدلسازی متغیرها و پارامترهای محیطی، در سطوحی متفاوت گشوده است به طوری که می تواند به عنوان یک زمینه تحقیقاتی و عملیاتی مناسب برای پیشبینی و مقابله با اثرات مخرب بحران های زیست محیطی، قلمداد گردد. در این میان، قابلیت های سنجندهیMODIS به لحاظ ارایه محصولات متنوع جهت تخمین پارامترهای محیطی، بیشتر از هر ابزار دورکاوی دیگر، نمود یافته است. در تحقیق حاضر از محصوالت سنجنده MODIS برای معرفی شاخص نرمال شده سلامت زیست محیطی، NHEI، همراه با روندیابی تغییرات زمانی و بررسی ارتباط آن با کانونهای گردوغبار غرب آسیا در دههی اخیر، استفاده شده است. این شاخص، به صورت توامان رفتارهای دمای سطحی و پوشش گیاهی را مدل سازی می کند. به علت همبستگی بالای نتایج حاصل از شاخص توسعه داده شده با کانون های گردوغبار، از آن می توان به عنوان مبنایی برای مدل سازی و روندیابی رفتار کانونهای گرد و غبار بهره برد. NHEI برای سال های 2002 تا 2013 توسعه یافت، سپس روند تغییرات آن به کمک فرآیند روندیابی خطی آشکارسازی شد و ارتباط آن با کانون های گردوغبار ارزیابی گردید. از آنجایی که NHEI روند تغییرات عناصرکلیدی دما، پوشش گیاهی و رطوبت را به صورت توام نشان میدهد، نتایج روندیابی سلامت زیست محیطی حکایت از کاهش کلی شدت و گستره آن در محدوده ی مورد مطالعه دارد. در حالی که توزیع نواحی بحرانی به سوی پراکندگی بیشتر میل نموده است. این مطالعه بر قابلیت های NHEI در پایش و مدلسازی متغیرهای محیطی در ارتباط با طوفان های گردوغبار، تاکید می ورزد به طوری که متوسط NHEI کانون های گردوغبار به طور معنی داری کمتر از متوسط NHEI محدوده مطالعاتی بود، بنابراین نتایج این مطالعه می تواند افق جدیدی در حوزه ی برآورد پارامترهای محیطی به کمک طراحی شاخص های سنجش از دوری نوین را بگشاید.

محصولات MODIS، شاخص نرمال شده سلامت زیست محیطی، روندیابی، کانون های گرد و غبار