مهدی نجف زاده - استادیار علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد
مریم مختاری - استادیار جامعه شناسی، دانشگاه یاسوج
سلمان احمدوند - کارشناس ارشد جامعه شناسی، دانشگاه یاسوج
ایمان احمدوند - کارشناس ارشد علوم سیاسی، دانشگاه تهران

فرقه اسماعیلیه نزاری به رهبری حسن صباح بنیادگذار ترور در معنی کلاسیک آن است. در تاریخ ایران دهه های میانه دیده نشده که جریانی، از ترور همچون حربه ای راهبردی و همزمان سازوکاری دفاعی، به شکلی کاملا سازمانمند در جهت نیل به اهداف خود بهره گیرد. در این پژوهش ترور در فرقه اسماعیلیه با رهیافت کیفی و بر اساس شواهد تاریخی بررسی و با تکیه بر استدلال استقرایی، به تحلیل جامعه شناختی عوامل موثر بر عملکرد این جریان بررسی و شرایط علی1 و مداخله گر2 مسبب شکل گیری پدیده ترور در فرقه اسماعیلیه شناسایی شده است. پژوهش حاضر با تمرکز بر نظریه ترغیبات و فشارهای ساختاری اسملسر و با تاکید بر موضوعاتی چون بررسی چرایی تبدیل رفتار جمعی به جنبش اجتماعی و سازوکار بروز آن به شکل جنبشی ارزشگرا، و طرح این نظر که افتراق یافتگی نازل قدرت سیاسی و قدرت دینی، موجب ظهور جنبش اجتماعی با بیان مذهبی میشود، درصدد شناسایی شرایط علی و مداخله گر موثر در ظهور پدیده ترور در این فرقه است. نتیجه آنکه که این دو مولفه در جریان منازعه تاریخی برای تصاحب قدرت، به تولید و بازتولید ترور در فرقه اسماعیله نزاری انجامید.

اسماعیلیان، حسن صباح، ترور، سلجوقیان، بافتار اجتماعی