صالح پرگاری - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی
شهرام یوسفی فر - استاد پژوهشکده تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
اعظم ریاحی - دکترای تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه خوارزمی

بلوچستان از ویژگیهای اجتماعی و فرهنگی پیچیده ای برخوردار است.جمعیت زاهدان از ملیت ها، طوایف، و اقوام گوناگون تشکیل شده و مجموعهای پیچیده و ناهمگون بوده است. قوم بلوچ بیشترین شمار جمعیت را تا پیش از دوره پهلوی اول داشت، اما به تدریج بهعلت مهاجرت از شمار آن ها کاسته شد.بررسی زمینه های شکل گیری و تغییرات این ویژگی جمعیتی در زاهدان ضروری است. در این نوشتار درصددیم با بررسی تحلیلی اسناد و منابع کتابخانهای به این پرسش پاسخ دهیم که عناصر اجتماعی و فرهنگی مذهبی چه تاثیری در روند مهاجرت بلوچها از زاهدان در دوره مورد نظر داشته است نتیجه بررسی نشان میدهد، عوامل فرهنگی مذهبی از مولفه های بسترساز و تکمیل کننده روند مهاجرت در زاهدان دوره پهلوی اول بود. پیوندهای خویشاوندی و خاستگاه اجتماعی مشترک قوم بلوچ در کشورهای اطراف سبب شد شماری از ساکنان بومی این منطقه به دلایل اجتماعی و اقتصادی، مانند تنگناهای ناشی از سلسله مراتب اجتماعی و سنن حاکم بر ساکنان بومی، به آن سوی مرزها مهاجرت کنند.

زاهدان، مهاجرت، بلوچ ها، فرهنگ، مذهب، سلسله مراتب اجتماعی