تعامل ارزشهای معماری ایرانی- اسلامی با معماری مسکن(نمونه موردی: خانه امیرنظام گروسی تبریز)

مفهوم سکونت به عنوان یکی از نیازهای اولیه بشر، از ابتدای آفرینش با او همراه بوده است. نمودهای اولیه آن استفاده از محیط طبیعی به عنوان سرپناه و در ادامه سیر تکامل انسان در قالب محیط مصنوع نمود پیدا کرد. اهمیت مسکن از جایی نشات میگیرد که بسیاری از نیازهای اولیه هر فرد همانند غذا خوردن، گذرانیدن اوقات فراغت، استراحت و ... در آن تامین میشود. مفهوم مسکن علاوه بر مکان فیزیکی، کل محیط مسکونی را نیز در بر میگیرد که شامل کلیه خدمات و تسهیلات ضروری مورد نیاز برای به زیستن خانواده و مکانهای اشتغال، آموزش و بهداشت افراد است. ساختن محیط در طول تاریخ، از اشکال اصلی بیان فرهنگی بوده که همزمان راه حلهای فنی شکل سرپناه، حساسیت های هنری، ارزشهای زیباشناختی و باورهای دینی را نیز منعکس میکند. مسکن در اسلام مرکز آموزش پاکدامنی و زمینه ساز جامعهای عاری از فساد و گناه است. در قرآن مناسب ترین سکونتگاه برای انسان مکانی است که با نیازهای وجودی انسان سازگاری داشته باشد و زمینه برای دستیابی به رشد و تعالی فرد فراهم بیاورد. معماری بر اساسهویت طبیعی و اقلیمی هر منطقه شکل گرفته و در گذر تاریخ، به عنوان عاملیهویت بخش در معماری آن بومتجل6ی کرده است. به دلیل اهمیت حریم خانواده در فرهنگ ایرانی، حفظ حجاب در طراحی مسکن به وضوح دیده میشود. سبک معماری گذشته ایران، درونگرا بود و مشرف نبودن خانه ها به یکدیگر و همچنین دوری از اختلاط محرم و نامحرم از ویژگیهای مهم آن به شمار میرفت. خانه امیرنظام، یکی از زیباترین خانه های دوره قاجار است که درمحله ششگلان قرارگرفته است. با نگاهی به معماری این عمارت در مییابیم که این معماری سرشار از مفاهیم پایهای و دلایل منطقی است. در کل معماری است که در آن بیهودگی جایی ندارد. نور نماد عقل الهی و منشاء تمام پاکیها و نیکیها است و به طور کلی عمارتی است که منطبق بر مسکن مطلوب با ویژگیهای اسلامی از جمله محرمیت و درونگرایی، زیبایی، ویژگیهای روانی و اجتماعی در نوع خود بی نظیر محسوب میشود. در این پژوهش تعامل ارزشهای معماری ایرانی- اسلامی با معماری مسکن در خانه امیرنظام گروسی تبریز مورد بررسی قرار گرفته است و درپایان به این نتیجه میرسیم که اعتدال، روحمندی و نظم ساختاری است که داوری در عوالم معرفتی سکونت را در این عمارت موجب میگردد.

Keywords:

خانه امیرنظام گروسی , مسکن مطلوب , معماری اسلامی , معماری ایرانی , معماری مسکن