محمدرضا واعظی - دانشجوی دکترای معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بین المللی کیش، گروه معماری، جزیره کیش، ایران
شادی عزیزی - استادیار معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، گروه هنر و معماری، تهران، ایران
حمیدرضا موسوی - استادیار معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، گروه هنر و معماری، تهران، ایران

تدوین سازوکار ادراک معنا در نشانهشناسی و بازتولید آن در معماری با توجه به اندیشه های زبان شناختی و نشانه شناسی که همسو با مضامین نظری معماری میباشد، از اوایل قرن بیستم دغدغه ی بسیاری از پژوهشگران و نظریه پردازان معمار بوده است. هر نظام نشانهای تنها به واسطه ی آگاهی مخاطب از رمزگان حاکم بر آن، امکان معنادار شدن مییابد. دسته بندی دهگانهی امبرتو اکو از رمزگان تصویری، یکی از روش های کار آمد را در بررسی متون تصویری ارایه داده که از طریق آن می توان جوانب متنوع یک تصویر را حتی در پیوند با متونی وابسته به دیگر نظام های نشانه ای ملاحظه کرد. معماری اسلامی عمدتا در پیوند با فرهنگ و تاریخ خود، با کارکرد تصویرگری، ظاهر میشود. مقاله پیش رو، با هدف تبیین روشی مناسب در نقد معماری اسلامی با قابلیت پرداخت به وجوه بینا متنی عناصر معماری در پیوند با مفاهیم دینی، در عین تمرکز بر ویژگی های عملکردی اثر، مسجد الغدیر در تهران را با استفاده از دستهبندی رمزگان اکو، تحلیل کرده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و منابع به صورت کتابخانه ای، جمع آوری شده است. اینکه موفقیت معمار در انتقال معانی نمادین اثر معماری چه میزان بوده و این معانی از نظام نشانه ای زبان به نظام نشانهای تصویر در فرمهای معماری چگونه انتقال یافته است از سوالاتی است که در این مقاله بررسی شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد باوجود برخی محدودیت های خاص رسانه ی تصویری، معماری در انتقال محتوای نمادین اثر، بسیار دقیق عمل کرده است. پیام نمادین اثر معماری از یک سو به یاری تدابیر صوری، شامل کاربست نقوش راست خط و ترکیب بندی متقارن، پرداخت ظریف به تزیینات هندسی دوار و انتظام فضایی معماری کشیده و از سوی دیگر بهره مندی از برخی استعارات فرهنگی دال بر مفاهیم کمال و آگاهی که درون مایه اصلی مسجد است.

نشانه شناسی، تفسیر، امبرتو اکو، معماری