جستاری در باب نقش فرهنگ و بازپروری هویت ایرانی-اسلامی در شهرهای معاصر

شهرها سابقه ای به قدمت تمدن بشری دارند، معماری و شهرسازی از جمله هنرهایی هستند، که بشر برای امنیت و آسودن خویش ابداع کرده است. زمانی که افراد در یک مکان زندگی میکنند، به آن مکان، هویت میدهند. در واقع این هویت است که به یک مکان، معنا، مفهوم و شخصیت می بخشد. با توجه به آنکه هویت، امری انتزاعی نیست؛ افراد، فرهنگ و محیط بر کیفیت آن تاثیرگذارند. توجه به این سه عامل به خوبی در شهرهای ایرانی-اسلامی قابل مشاهده است، و فضاهای شهری گذشته، دارای استقلال، شخصیت و هویت ویژه ای بوده اند. به گونه ای که هر شهر دارای وجه تمایز با شهر دیگر بوده و حس تعلق مکانی موجود در آن، موجب مشارکت شهروندان در توسعه شهر میگشته است. این همان چیزی است که متاسفانه، امروزه بهدلیل عدم آموزشهای لازم، تقلید صرف از الگوهای غربی و مدرن، عدم شناخت کافی از الگوهای اصیل معماری و شهرسازی ایرانی-اسلامی، موجب ایجاد مشکلات عدیده در شکل گیری کالبدی شهرها گشته، و موضوع هویت را دستخوش فراموشی گردانیده. این پژوهش سعی دارد، با انجام مطالعات کتابخانه ای و روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین و شناخت واژه هویت و نمود آن در شهرهای اسلامی-ایرانی گذشته پرداخته و لزوم بازپروی آن را در شهرسازی معاصر، با ارایه راهکارهایی مورد بازبینی قرار دهد. نتایج پژوهش حاضر بیانگر آن است که گام اول در بازپروری فرهنگ و هویت ایرانی-اسلامی در شهرهای معاصر، شناخت موضوع هویت –هویت ایرانی-اسلامی، تحقق مولفه های آن و تلاش در جهت پاسخ گویی به نسازهای انسان، فرهنگ و محیط میباشد. بدان معنا که محیط مصنوع شهری، القاکننده مقام و جایگاه انسانی باشد، شهر، بازتابی از فرهنگ، باورها و هویت افرادی که در آن زندگی کنند باشد، و نیز محیط های شهری با انطباق با ارزشها و مفاهیم جامعه، خوانایی لازم را در ذهن شهروندان به وجود آورند. در گرو تحقق این سه عامل است که میتوان شهرها را از یکدیگر متمایز نموده و شهرهای ایرانی-اسلامی را تعریف کرد.

Keywords:

شهر , ایرانی-اسلامی , هویت , انسان , محیط , فرهنگ