طواق گلدی گلشاهی - عضو هیات علمی،استادیار،گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه فرهنگیان،تهران، ایران
شریفه آق آتابای - کارشناس ارشد و دبیر زبان و ادبیات فارسی

مختوم قلی فراغی (شاعرپرآوازه ایرانی و ترکمن) و امام محمد غزالی، واعظان و فرزانگانی هستند که عمر پربرکت خود را در راه هدایت انسانها به راه راست، صرف نموده اند. آنان در آثار خود، به شرح و بسط فضایل و رذایل اخلاقی پرداخته و بیان نموده اند که انسانها برای پرورش شخصیت خود ، باید رذایل و زشتیها را از وجود خود پاک سازند تا زمینه برای رشد و پرورش فضایل و حسنات فراهم گردد. آنها با بهره جستن از کلام حق تعالی و احادیث گهربار رسول اکرم(ص) و دیگر بزرگان، ارزش سخنان خود را دو چندان نمودهاند. در این تحقیق، تلاش بر آن بوده است تا رذایل اخلاقی (خشم ، ریا و غرور) در دیوان اشعار فراغی و کیمیای سعادت غرالی مورد بررسی قرار گیرد. خشم و غضب از نظر هر دوی آنان مایه تباهی و نابودی است البته آن جا که پای دین، مطرح باشد، کتمان آن، پسندیده نیست.در مقام مقایسه، غزالی به نسبت مختومقلی، برای کنترل خشم، راهکار ارایه داده است. این دو فرزانه، مردم را به اخلاص در اعمال و طاعات فراخوانده اند و ریا را مایه رواج ظلم و ستم و نوعی شرک دانسته اند.غرور و خودپسندی نیز در نظر آنان، مایه بسیاری از گناهان و گرفتاری در آتش هنمج است.البته غزالی در مقایسه با فراغی، برای درمان آن، راهکار ارایه نموده است.

فراغی ، دیوان اشعار، امام محمد غزالی،کیمیای سعادت، خشم، ریا، غرور