محمدعلی نوری خوش رودباری - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان ، تهران ، ایران

یکی از تعریف های دقیق شعر که در عصر حاضر ارایه شد، چنین است: شعر گره خوردگی عاطفه و تخی6ل است که در زبان آهنگین شکل گرفته باشد. بر مبنای این تعریف عناصر سازنده شعر عبارتند از عاطفه، تخی 6ل، زبان، آهنگ (موسیقی) و شکل (ساختمان). یعنی شعر دارای پنج عنصر سازنده است. بعدها کسانی پیام را هم به عناصر بالا اضافه کردند و عناصر سازنده شعر را به شش رساندند. عنصر موسیقی خود به چهار دسته موسیقی کناری، معنوی، درونی و بیرونی تقسیم می شود. موسیقی کناری از دید ردیف و قافیه و مسایل مربوط به آن ها شعر را بررسی می کند. موسیقی معنوی از حیث آرایه های بدیع معنوی مثل ایهام و فروعات آن، به شعر می نگرد. موسیقی درونی از حیث آرایه های بدیع لفظی مثل جناس شعر را مورد بررسی قرار می دهد. موسیقی بیرونی از حیث عروض و مسایل مربوط به آن مثل انواع وزن به شعر می نگرد. ما در این مقاله علاوه بر مسایل گفته شده اشعار کتاب فارسی اول ابتدایی را از دید وزن های خیزابی و جویباری، وزن کوتاه، متوسط و بلند، وزن های دوری، وزن های ذوبحرین و هماهنگی وزن و محتوا و اختیارات شاعری، بطور کامل بررسی کردیم.

اشعار فارسی اول ابتدایی، موسیقی بیرونی، وزن، بحر