محمدکاظم شاکر - استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبایی

با گام نهادن اسلام به سرزمین های غربی در همان سده اول هجری، مردم مغرب زمین با دینیجدید روبرو شدند. از آن زمان تا کنون علما و دانشمندان غربی با گرایش ها و رویکردهایمختلف در صدد شناخت و شناساندن اسلام برآمده اند. مهم ترین رویکرد غربیان در دورهمعاصر، رویکرد تاریخی بوده و هست. بدیهی است که محققان غربی در یک مطالعه تاریخی درپی یافتن منابعی هستند که از نظر آنها قابل اعتماد باشد. قرآن و منابع حدیثی و تاریخی مهمترین منابعی هستند که می توان با آنها اسلام تاریخی را شناخت. خاورشناسان در ارزیابی صلاحیت این منابع در واقع نمایی، دیدگاه های مختلف عرضه کرده اند. این دیدگاه ها را می توان به طور کلی در سه دیدگاه طبقه بندی کرد: 1) گروهی از آنها که سنت گرا نامیده می شوند، اعتبار این منابع را به صورت اجمالی پذیرفته اند؛ 2) دسته ای که آنها را تجدیدنظر طلب نامیده اند. برخی از افراد از این گروه در اعتبار سنت، و برخی دیگر در اعتبار قرآن و سنت، هر دو، تردید ایجاد کرده اند؛ 3) گروهی که آنها را اعتدالیون گفته اند. این دسته، دیدگاه های دو گروه قبلی را غیر موجه دانسته و گفته اند ضعف در روش علمی آنها باعث اظهارچنین دیدگاه هایی شده است. اکنون با غالب شدن گفتمان گروه سوم، دانشمندان مسلمان ودانشمندان غربی در مباحث علمی بین الادیانی وارد گفتمانی جدید شده اند که می توانیم از آن به دیپلماسی صلح آمیز علمی و بین الادیانی یاد کنیم.

شرق شناسی، شرق شناسان، سنت گرایان، تجدید نظر طلبان، اعتدال گرایان، دیپلماسی صلح آمیز علمی، دیپلماسی بین الادیانی