حفاظت و بهداشت پرتوها در کاربردها تشخیص و درمان پزشکی در ایران: مروری بر رعایت اصول حفاظتی، آگاهی، نگرش و عملکرد ( KAP) و میزان دوز موثر دریافتی پرتوکاران

مقدمه: استفاده از پرتوهای یونساز بویژه اشعه ایکس در تشخیص و درمان های پزشکی در دهه های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. به منظور پیشگیری از مخاطرات و اثرات سوء بهداشتی پرتوهای یونساز، رعایت اصول ایمنی و پایش و کنترل مواجهه شغلی و عمومی بسیار حایز اهمیت است. این مطالعه مروری با هدف بررسی رعایت اصول حفاظتی، آگاهی، نگرش و عملکرد (KAP) و میزان دوز موثر دریافتی پرتوکاران در کاربردهای تشخیص و درمان پزشکی در ایران انجام شده است. مواد و روش ها: این مطالعه با روش مرور ساختار یافته انجام شد و مقالات فارسی و انگلیسی در پایگاه های اطلاعاتی Scopus ، SID ، Magiran و Iranmedex مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: رعایت اقدامات حفاظتی در مورد بیماران، پرستاران و پرتوکاران به ترتیب 69.96 و 100 درصد بود. همچنین کنترل کیفی دستگاه های پرتودهی و حفاظت اتاق پرتودهی در برابر نشت اشعه به ترتیب 84 و 86 درصد بدست آمد. میانگین میزان آگاهی پرستاران و اساتید پرستاری، دندان پزشکان و پرتوکاران در زمینه بهداشت پرتوها به ترتیب 55.47 و 42 درصد براورد گردید. همچنین میزان نگرش و عملکرد پرتوکاران در زمینه حفاظت پرتویی به ترتیب 62 و 48 درصد به دست آمد. نگرش دندان پزشکان به مسایل حفاظت در برابر پرتوها در 24 درصد موارد خوب و در 76 درصد موارد بی تفاوت بود. میزان دوز موثر دریافتی سالیانه پرسنل در کلیه موارد کمتر از 4 میلی سیورت بود و در محدوده مجاز قرار داشت. میانگین و انحراف معیار میزان دوز موثر دریافتی سالیانه پرسنل به ترتیب 0/69 و 1/67 میلی سیورت بدست آمد. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که اقدامات حفاظتی در مورد پرستاران و بیماران نسبت به پرتونگاران پایین تر بوده و باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد. آگاهی، نگرش و عملکرد کارکنان در زمینه بهداشت و حفاظت پرتوها با وضعیت مطلوب فاصله داشت و ارتقاء برنامه های آموزشی ضرورت دارد. اگر چه میزان دوز موثر دریافتی پرتوکاران همواره در محدوده ایمن قرار داشت، اما با توجه به محدودیت داده های موجود انجام مطالعات بیشتر در این زمینه پیشنهاد می گردد.

Keywords:

بهداشت پرتوها , اقدامات حفاظتی , نرخ دوز موثر , پرتوکاران