بازتاب همدلی در آثار مولوی (بررسی و تحلیل محتوایی)

توجه به مسیله همدلی در روزگار تهاجم مغول از اهمیت زیادی برخوردار شد؛ به ویژه همدلی عرفانی که احساس تعلق به یک اصل مشترک الهی و وجه مشترک فطری در بین انسان ها و دغدغه همدلی در آثار بسیاری از نویسندگان و شعرای این عصر، گویای جایگاه این مسیله در این دوره تاریخی حایز اهمیت است. از جمله ی این شاعران، پدر عرفان ایران، جلال الدین محمد بلخی است. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف تشریح جایگاه نمادهای همدلی در آثار این شاعر مانند مثنوی معنوی، فیه ما فیه، دیوان شمس تبریزی در مراحل مختلف زندگی ادبی او شکل گرفته است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های توصیفی-کیفی است که با استفاده از روش تحلیل محتوای انجام شده است. بدین منظور با مطالعه ابعاد همدلی، مباحث نظری و ادبیات پژوهش درباره ی همدلی، مولفه هایی برای این هویت تعیین و سازه ی تحلیل محتوا تهیه شد و بر مبنای آن، میزان و نوع توجه به همدلی ارزیابی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که از بین مولفه های همدلی در حکایات مثنوی بیشترین فراوانی متعلق به نمادهای زبان فارسی است. تعمق در آثار مولانا نشان می دهد این نویسنده در اوایل حکایت پردازی، به ساختار عینی و مادی همدلی توجه بیشتری کرده و در اواخر دوره داستان نویسی به ساختار معرفتی همدلی بها داده است. تحلیل کیفی محتوای داستان های جلال الدین رومى نشان می دهد که عناصر همدلی در آثار وی بسیارپررنگ و تقریبا تمام جنبه ها در آن مرکز توجه قرار گرفته است. آثار او به زمینه وابسته بوده و از این حیث، حال و هوای ایرانی دارند؛ به شکلی که می توان مولوی را یکی از پیام آوران همدلی در جهان برشمرد.

Keywords:

همدلی , نمادهای همدلی , داستان های جلال الدین رومی , تحلیل محتوا