بررسی و تحلیل کاربری بناهای جانبی ایوان در مزار شیخ احمد جامی

مزار شیخ احمد جامی از معدود مجموعه های آرامگاهی ایرانی است که در طول سده های متمادی با ساختمان های متنوعی تکامل یافته است. ساخت این بناها در طول دوران مختلف از یک سو نشاندهنده قدرت و نفوذ فکری و فرهنگی شیخ احمد جامی در منطقه بوده و از سوی دیگر توجه توانگران سیاسی و اقتصادی به این مجموعه را نشان می دهد. افزون بر این تمایل بانیان به ساخت بناهای متنوع در این مجموعه، نحوه جهان بینی و نیت سازندگان از ایجاد یک بنای مشخص را نیز به نمایش می گذارد و با توجه به همین مقوله، کنکاش در شناسایی و کارکرد هر یک از بناهای موجود در مجموعه ضروری است. در این باره اگرچه پژوهشگران مختلفی دست به بررسی و تحلیل زده اند؛ اما همچنان می توان درباره کاربری برخی از بناها همچون ساختمان های موجود در دو سوی ایوان مزار به اظهار نظر پرداخت؛ این بناها به طور معمول به عنوان مسجد شناخته شده اند؛ اما با کنکاش در فضای فیزیکی بناهای موجود و وجود بناهایی با کاربری های مشابه در جوار بناهای یاد شده می توان آنها را بناهایی با کارکرد خانقاهی تصور نمود که برای تدفین نیز مورد استفاده قرار گرفته اند. همچنین به نظر می آید که در مراحل اولیه ساخت، نمای بیرونی هر دو بنا قرینه یکدیگر بوده و سپس بر اثر ساخت مدرسه فیروزشاهی نمای طرف چپ ایوان به طور کامل تغییر کرده است. این مهم از طریق خاکبرداری های مختصری که در سالیان اخیر در بنا صورت گرفت به اثبات رسیده است.

Keywords:

مجموعه مزار شیخ احمد جامی , خانقاه , گنبد سفید , مسجد رواق , مسجد کرمانی