سهیلا غنیان - دانش آموخته ی کارشناسی ارشد، گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران
فیروز مهجور - عضو هییت علمی، گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران

از پیامدهای تحولات و تغییرات اقتصادی-اجتماعی اواخر دوره قاجار و به خصوص دوره پهلوی، تحولاتی که تحت عنوان ورود مدرنیته غیرایرانی به جامعه ایرانی شناخته می شوند، کاهش چشمگیر استقلال و خودبسندگی اقتصادی جوامع کوچک ایرانی و افزایش وابستگی آنهاست. این پیامد در بسیاری از جنبه های زندگی فردی و اجتماعی افراد این جوامع به خصوص زنان آن قابل مشاهده است. سنگسر، شهری کوچک که اطراقگاه زمستانی خانوارهای نیمه کوچ نشین سنگسری است، در 18 کیلومتری شهر سمنان قرار دارد. آنچه که در روزگار قاجار، تداوم زندگی خانوارهای سنگسری را تضمین می کرد، توانمندی ها و مهارت های افراد آن به خصوص زنان در کار و تولید بود. زنان سنگسری در کنار تمام فعالیت ها برای رفع نیازهای روزانه خانواده، با مهارتی که در تهیه لبنیات و نساجی داشتند، از منابع اصلی تامین اقتصادی خانواده بودند. نقش زناندر اقتصاد جامعه قاجاری سنگسر، در پی تحولات دوره پهلوی، ضمن تغییر ماهیت اساسی خود هیچ وقت بازتعریف مناسبی نیافت. زنان سنگسری از بازیگری در اقتصاد این جامعه به تدریج حذف شدند؛ این امر در فرهنگ مادی من جمله معماری مسکونی قرن 18 هجری قمری سنگسر انعکاس یافته است.

زنان، قرن 14 ه.ق.، لبنیات سنتی سنگسری، معماری مسکونی، نساجی سنتی