سیده کلثوم فاضلی - دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

یکی از جلوه های زیبای ادبیات فارسی، تاثیرپذیری آن از قرآن و حدیث است. این تاثیرپذیری می تواند به دو شکل محتوایی و بلاغی نمودار شود. که بنا بر هدف نویسنده متفاوت می باشد. خیام شاعریست که در مورد مسلمان و ملحد بودن او همواره بحث وجود دارد. در این پژوهش سعی نموده ایم که تجلی قرآن و احادیث را در رباعیات خیام مورد بررسی قرار دهیم. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که خیام بر اساس منطق جهان را مورد بررسی قرار می دهد و بر پایه منطق زندگی پس از مرگ را انکار می نماید و بهشت و دوزخ را وعده ای واهی می داند به همین دلیل گروهی با استناد بر این اشعار او را ملحد می دانند. او بر آیات و احادیث احاطه، و وجود خدا و آفرینش توسط او را قبول دارد و جلوه هایی از قرآن و حدیث در آثار او دیده می شود که همین امر باعث شده است که گروهی او را مسلمان بدانند. اما در حقیقت اشارات قرآنی به کار رفته در اشعار خیام دلیل بر قبول همه آنها نیست. مثلا او آفرینش انسان از گل را قبول دارد و در بیشتر اشعارش به آن اشاره دارد؛ اما وجود بهشت و دوزخ را انکار می نماید.

حدیث، خیام، قرآن. مسلمان، ملحد