حمید برقی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه اصفهان ایران
سکینه کرمشاهی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی گرایش برنامه ریزی آمایش کیفیت محیطی مناطق روستایی دانشگاه اصفهان دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی
محسن شایان - دانشجوی دکتری برنامه ریزی روستایی دانشگاه سیستان و بلوچستان زاهدان ایران

مفهوم سرمایه اجتماعی، یک مفهوم فرا رشته ای است که چند دهه اخیر مورد توجه محققان رشته های علوم انسانی قرار گرفته است این مفهوم در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی پیرامون توسعه جوامع روستایی، نیز مطرح شده و بر مبنای محلی سکونتگاه های روستا از قبیل روابط انسانی، شبکه ها و نهادهای موجود در ساختارهای اجتماعی تاکید دارد. امروزه سرمایه های اجتماعی را یکی از اجزای ثروت ملت ها و توسعه ی پایدار، یکی از ابزارهای ظرفیت سازی در اجتماعات، تدبیری برای پیشگیری و کاهش مشکلات اجتماعی و عاملی برای موفقیت برنامه های رفاه اجتماعی و ارتقا سلامت فردی و اجتماعی می دانند و در ارتباط با توسعه ی مناطق روستایی سرمایه اجتماعی ابزاری برای ارتقا درآمد کاهش فقر، مدیریت پایدار منابع، ارتقا انگیزش مشارکت فعال در تصمیم گیری، ارتقا شاخص های سلامت، توانمندسازی و.. . محسوب می شود. هدف از انجام این تحقیق اولویت بندی مناطق روستایی در دستیابی به سرمایه اجتماعی رهیافتی به سوی توسعه روستایی در شهرستان آبدانان (6 دهستان مورموری، آب آنار، ماسبی، جابر انصار، چم کبود، سراب باغ) با استفاده از روش وزن دهی آنتروپی و تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه SAW_TOPSIS است نتایج تحقیق برآورده شده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه نشان می دهد که دهستان جابر انصار در تمامی ابعاد سرمایه اجتماعی (مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، تعامل اجتماعی، تضاد اجتماعی، تعاون اجتماعی، و امنیت اجتماعی) رتبه ی 1 را به خود اختصاص داده است که نشان از موفقیت این دهستان در دستیابی به سرمایه اجتماعی می باشد. سازمان های مردم نهاد (سمن ها) جایگزین مناسبی برای ارایه ی خدمات دولتی هستند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش آنها در حوزه ی کاهش و پیشگیری از آسیب های اجتماعی شهر تهران است. جهت دستیابی به داده های موردنیاز، مصاحبه عمیق با سمن های فعال در این حوزه صورت گرفت که برای تعیین حجم جامعه و انتخاب مصاحبه شوندگان، از روش گلوله برفی شیوه نمونه گیری استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد: اکثر سمن ها در حوزه ی آسیب های رفاهی، یا به صورت ترکیبی در زمینه ی آسیب های جرم زا و ساختاری فعالند. تعریف آنها از مفهوم آسیب اجتماعی بیشتر معطوف به مسیله اجتماعی بوده و سمن های فعال شهر تهران را در این حوزه ناکافی دانسته اند. اقداماتشان عمدتا به صورت آموزش، مددکاری، توانمندسازی و فرهنگی بوده که در این راستا از حمایت های دولت و قوانین مربوطه رضایت خاطر ندارند. علت آسیب ها را به ترتیب اولویت: فقر مادی، فقر فرهنگیف محیط شهر و مشکلات آن، سیاست ها و قوانین نامناسب بیان، و رشد فعالیت سمن ها و میزان همکاری مردم را مثبت ارزیابی کرده اند. مصاحبه شوندگان به ترتیب: الگوی پیشگیری اجتماعی رشد مدار، الگوی کنترل و پیشگری جامعه مدار، الگوی کنترل و پیشگیری توانمندسازی، الگوی کنترل و پیشگری مددکاری اجتماعی، الگوی کنترل و پیشگری طراحی محیطی و الگوی کنترل و پیشگیری انتظامی را پیشنها کرده اند. پیشگیری از آسیب های اجتماعی در راستای تامین امنیت، نیازهای انسانی و توسعه ی اجتماعی در جوامع مختلف است گستردگی اقدامات و نظرات گوناگون در رفع آسیب های اجتماعی باعث شده تا دولت ها به تنهایی قادر به برآور آن نباشند، از این رو لازم است همکاری های چند جانبه با حاکمیت مردم و جامعه صورت پذیرد تا نتایج بدست آمده کیفی تر و سریع تر رخ دهد.

سرمایه اجتماعی، اولویت بندی، تکنیک های تصمیم گیری، مناطق روستایی، شهرستان آبدانان