مسعود آلگونه جونقانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

یکی از مباحثی که همواره در بحث از ساختار غزل مطرح می شود، موضوع بود یا نبود انسجام در غزل است. در همین راستا، در مقاله پیش رو، با به کارگیری رویکرد زبان شناسی نقش گرا و استخدام الگوی انسجام ساختاری، ساخت مبتدایی غزلی از حافظ را بررسی می کنیم. هدف از انجام این پژوهش این است که با تحلیل ساخت مبتدایی بند و نحوه سازماندهی عناصر درونی آن، چگونگی ظهور انسجام ساختاری را در غزل فارسی بحث و بررسی کنیم. پس از تبیین کلیاتی درباره فرانقشها، نحوه سازماندهی جمله از منظر ساخت مبتدایی و گونه های نشاندار و بی نشان ساختار مبتدایی در زبان فارسی را مطرح می نماییم. در ادامه، با استخدام روش توصیفی تحلیلی در بررسی ساخت مبتدایی جملات، غزلی از حافظ را بررسی می کنیم. در این بررسی، علاوه بر آشکار کردن نکاتی درباره انسجام ساختاری غزل و نحوه سازماندهی ساختارهای مضمونی آن، برخی از تلقی های پنهان شاعر را که در خلال این بررسی برجسته می شوند، تحلیل می کنیم. در پایان مشخص میکنیم که با تکیه بر این روش، امکان تحلیل و بررسی موضوع انسجام در بسیاری از غزلهای حافظ با اتکاء بر نحوه سازماندهی ساختار مبتدایی، وجود دارد.

انسجام ساختاری،ساخت مبتدایی،مبتدا خبر،فرانقش،غزل حافظ