آتوسا رستم بیک تفرشی - استادیار زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
امین حاجی رضایی - کارشناس ارشد زبان شناسی همگانی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
سیدمصطفی عاصی - استاد زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
مهسا پهلوان زاده - کارشناس ارشد زبان شناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

در این پژوهش، رشد ابزار انسجام واژگانی (تکرار، باهم آیی، هم معنایی، شمول، جزء واژگی) در گفتمان نوشتاری دانش آموزان (نه تا دوازده ساله) پایه های چهارم، پنجم و ششم را در چارچوب دستور نقش گرای نظام مند هلیدی و متیسن (2006)، بررسی و تحلیل کردیم. داده ها را به شیوه میدانی گردآوری و با استفاده از روش توصیفی تحلیلی تحلیل کردیم. نمونه آماری این پژوهش 45 دانش آموز پسر شهر تهران بودند که در سال تحصیلی 1393 تا 1395 در یک مدرسه دولتی تحصیل می کردند. معیارهایی چون مبتلا نبودن به اختلال ذهنی، اختلال یادگیری یا ناتوانی جسمی را در انتخاب نمونه ها در نظر داشتیم. ابزار پژوهش دو داستان مصور است که متخصصان روایی آنها را تایید کرده اند. درصد فراوانی و الگوی رشد کاربرد انواع ابزار انسجام واژگانی را در روایت های نوشتاری دانش آموزان تحلیل نمودیم. یافته های پژوهش نشان می دهند که فراوانی ابزار انسجام واژگانی در پایه های چهارم، پنجم و ششم، به ترتیب 892، 997 و 1119 است. تکرار و باهم آیی در هرسه پایه تحصیلی پربسامدترین و شمول و جزء واژگی کم بسامدترین ابزارها هستند. درصد رخداد تکرار در مقایسه با سایر ابزارهای انسجام واژگانی، از پایه چهارم تا ششم سیر نزولی و درصد جزء واژگی و شمول در این فاصله زمانی سیر صعودی دارد. باهم آیی در پایه چهارم کمترین درصد رخداد را دارد آزمون اماری کروسکال والیس نشان میدهد که تفاوت کاربرد هم معنایی و تکرار درپایه های مختلف معنادارنیست ولی جزء واژگی شمول و باهم آیی درسطح ≥p 0/05 معناداراست بنابراین بابالارفتن پایه تحصیلی سن ابزار انسسجام واژگانی بیشتر و پیچیده تری درگفتمان نوشتاری دانش آموزان دیده می شود

انسجام واژگانی،گفتمان نوشتاری،دستورنقش گرا،دانش آموزان