سیدمحمد حسینی - دانشجوی دکتری زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
فردوس آقاگل زاده - استاد گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عالیه کردزعفرانلوکامبوزیا - دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
ارسلان گلفام - دانشیار گروه زبان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

هدف از پژوهش حاضر بررسی مفهوم وجهه در فرهنگ ایرانی و به کاوش درباره مفهوم رو و ارتباط آن با آبرو در جامعه ایرانیان فارسی زبان است. داده ها به شیوه قوم نگاری گفتار، یعنی از طریق بررسی کاربرد واژه رو و اصطلاحها و باهم آیی های آن در گفت وگوهای روزمره، وبلاگها، فیلم ها و مجموعه های تلویزیونی گردآوری و سپس در بافت کاربردی خود تحلیل معنایی و کاربردشناختی شده اند و در پرتو نظریه های غالب وجهه، تحلیل و بررسی شده اند. بررسی ها نشان می دهد وجهه در فرهنگ ایرانی دو بعد دارد: یکی آبرو که انگاره عمومی و مثبت فرد و گروهی را که فرد عضو آن است، نشان می دهد و در آن بیش از همه بر به رسمیت شناخته شدن توانمندی ها، مهارتها و شایستگی ها، شان اجتماعی و تمایز بین دو قلمرو بیرون و درون تاکید می شود و دیگری، رو ، که من خصوصی یا فردی است و آن بعد از انگاره فرد را نشان می دهد که منفی است و می بایست پنهان شود. نتایج همچنین نشان می دهند که از کاربردهای مهم رو نشدن ، پررویی و رودادن سرکوب فردیت و ابراز وجود است که با عنوان هایی مثل شرم، حیا، فروتنی و شکسته نفسی در نظام توقعات و انتظارات اجتماعی ارزش اخلاقی مثبت محسوب می شوند. کاربردهای رو و آبرو با حفظ یا تهدید وجهه و قضاوتهای ادب ابی ادبی در ارتباط اند، ولی نه آنگونه که در نظریه ادب براون و لوینسن (1987) پیش بینی شده است. این اصطلاحها راهبردهای زبانی نیستند، بلکه ارزش های نظم اخلاقی هستند که ادب و بی ادبی بر مبنای آنها سنجیده می شود و در هر موقعیت با راهبردهای مختلف بیان می شوند

آبرو، رو، وجهه، نفی فردیت، فرهنگ ایرانی