کبری راستگو - استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، مشهد، ایران

حروف جاره از واژگان چندمعنی و بسیار انعطاف پذیر در زبان قرآن به شمار می آیند و دارای مفاهیم گسترده ای هستند. خداوند از این ویژگی به بهترین وجه برای افادۂ مقصود خود کمک گرفته است. مسلما کاربست نظریه پیش نمونه در تحلیل معنی کانونی و معانی شعاعی این حروف می تواند شبکه معنایی منسجمی برای هر یک از آنها به دست دهد. بر این اساس، نوشتار حاضر سعی دارد تا با کاربست نظریہ پیش گفته و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، معانی گوناگون حرف جر علی را در گفتمان قرآنی تبیین، و جهان بینی حاکم بر آنها را استخراج کند. بررسی داده های قرآنی بر این نکته اذعان دارد که معنی کانونی حرف جر علی ، استعلاء است. این معنی، هسته مرکزی شبکه معنایی منسجمی به شمار می رود که از دوازده معنی شعاعی در دو خوشه معنایی (توافقی و تقابلی مبتنی بر معنای نخست تشکیل شده است. گفتنی است با استفاده از الگوی شناختی پیش نمونه، نیابت علی از حروف جاره من ، فی ، باء و لام در گفتمان قرآنی مخدوش شد.

شبکه معنایی، نظریه پیش نمونه، مقولات شعاعی، علی ، گفتمان قرآنی