امین البرزی - دانشجوی کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

؛ میرزا فتحعلی آخوندزاده و علی شریعتی به رغم زمینه، نگرش و اهداف فکری عمیقا متفاوت شان هر دو از روشنفکرانی بودند که در منظومه فکریشان جایگاه رفیعی برای پروتستانتیزم اسلامی قایل بودند. هر دو به جنبش دینپیرایی عصر رنسانس و تاثیر آن بر دین و جامعه اروپا دیدی مثبت داشتند و به دنبال احیای آن در چارچوب دین اسلامبودند. در این پژوهش با بازتعریف جنبش پروتستانی با تکیه به آرای ماکس وبر، هربرت باترفیلد و سی رایت میلز وخوانش آنها از ماهیت، ساختار و اهداف جنبش پروتستانی و مقایسه نظریات این سه تن با خوانش دریافت و خوانشآخوندزاده و شریعتی -به عنوان مهم ترین روشنفکران پرداخته به جنبش پروتستانی در حوزه ذهن ایرانی-موشکافی کنیم،اینکه دریافت این دو چقدر بر واقعیت های تاریخی جنبش پروتستانی منطبق بوده و به چه میزان بر اسطوره های رایج وخوانش های معوج رایج آن عصر از ماهیت این جنبش از سوی دیگر اینکه این انطباق با ساختارهای اجتماعی دیناسلام را این دو چگونه و به چه هدفی می خواستند انجام دهند و سومین و مهم ترین پرسش اینکه پروژه پروتستانتیزماسلامی آخوندزاده و شریعتی چقدر موفقیت آمیز بود و تا چه میزان توانست بر جامعه و اندیشه مردم ایران در عصر خویشو امروزه تاثیر گذارد !

آخوندزاده، پروتستانتیزم اسلامی، شریعتی، روشنفکری