کبری بیرگانی قربانی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز
محمدرضا علم - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

در دوره قاجار مطبوعات، ابزاری در جهت حمایت از دولت و عمال آن بود با وجود این روزنامه هایی نیز بودند که به نقد دولت های وقت می پرداختند. مطبوعات که در وقوع انقلاب مشروطه نقش مهمی ایفا نمودند و به رکن چهارم مشروطیت معروف گردیدند، تا هنگام به قدرت رسیدن رضاشاه با وجود فشارهای زیادی که متحمل شدند نسبتا پر رونق بودند. هنگامی که رضاشاه زمام امور کشور را به دست گرفت نشریات در یک فضای رعب و وحشت فرو رفتند زیرا رضاشاه از نقش و تاثیر مطبوعات در شکل دادن به اذهان مردم و جامعه آگاه بود. با فروپاشی دیکتاتوری رضاخان در شهریور 1320 فضای نیمه باز سیاسی در کشور ب وجود آمد. مطبوعات از این فضا تاثیر پذیرفتند و به گونه ای از آزادی دست یافتند که در دوره های قبل کمتر مشاهده شده بود. محتوای نشریات انتقادی تر و تعداد آن ها بیشتر گردید، احزاب زیادی در این دوره تشکیل شد و هر کدام نشریه ای را تاسیس کردند که از مواضع آن ها حمایت می کرد، دول متفق نیز رقابت خود را به صحنه ی مطبوعات ایران کشاندند و دو جبهه یکی به طرفداری از شوروی و دیگری متمایل به غرب تشکیل شد. در این پژوهش که به روش کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی وتحلیلی گردآوری شده است، برآنیم که اوضاع مطبوعات ایران پس از سقوط رضاشاه تا کودتای 28 مرداد 1332 را بررسی کنیم تا نشان دهیم که عواملی همچون خفقان و دیکتاتوری دوره رضاشاه، سیاست مداراجویانه ی محمدرضاشاه، ضعف و سستی کابینه ها و خلا قدرت مرکزی، جنگ و دخالت بیگانگان در امور کشور سبب آزادی نسبی مطبوعات در این دوره بودند.

مطبوعات، رضاشاه، محمدرضا شاه، پهلوی