هدی منصوری - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز
علی بحرانی پور - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران اهواز

دهقانان به عنوان نجبای درجه دوم، در جایگاهی پایین تر از بزرگان و آزادان در جامعهٔ ساسانی قرار داشتند، در روستاها و املاک خصوصی خود زندگی می کردند، و در روند اصلاحات که در اواخر دورهٔ ساسانی شکل گرفته بود پایگاه مهمتری را بدست آوردند که در پی آن ادارهٔ امور محلی، نظارت بر امور کشاورزی و گردآوری مالیات برای دولت را به عهده داشتند، و به عنوان پل ارتباطی میان مردم و حکومت در حوزهٔ اقتصاد و اجتماع ایفای نقش کردند. هجوم اعراب مسلمان به ایران و فتح آن موجب فرو ریختن شاهنشاهی عظیم ساسانی و دگرگونی نظام اجتماعی گردید، از بین گروهایی که به دورهٔ اسلامی منتقل شدند دهقانان از اهمیت ویژه ای برخوردار بودند، و در انتقال فرهنگ و پاسداری از سنن نقش بسیار مهمی داشتند و یکی از عوامل انتقال و حفظ فرهنگ ایرانی در دوره های بعد به شمار می آمدند. در این پژوهش به بررسی عوامل حفظ و تداوم پایگاه اجتماعی دهقانان در جامعهٔ اسلامی عصر فتوحات و امویان پرداخته می شود.

دهقانان، فتوحات، امویان، ساسانیان