سید جمال سیفی - دانشیار حقوق بین الملل عمومی دانشگاه شهید بهشتی
علی حسنخانی - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی دانشگاه شهید بهشتی

در غیاب ابردولتی کاملا سازماندهی شده در عرصه روابط بین الملل، این امر مورد پذیرش قرار گرفته است که دولت زیان دیده می تواند در واکنش نسبت به نقض یک تعهدبین المللی دست به اقدامات متقابل زند. با این وجود، قلمرو و شرایط توسل به اقدامات متقابل نامحدود نیست، بویژه زمانی که در مورد دولت هایی باشد که تعهدات حقوق بشری خود رانقض کرده اند. تعهدات حقوق بشری از ویژگی های خاصی برخوردارند و در موارد معینی متفاوت از سایر تعهدات می باشند. این ویژگی های شاخص عبارتند از: موضوع و هدفتعهدات حقوق بشری که مقصودشان، به جای تنظیم روابط متقابل میان دولتی، تسهیل بهره مندی ابناء بشر از حقوق بشر و آزادی ها است. بر این اساس، توسل به اقدامات متقابل درموارد نقض تعهدات حقوق بشری یا ممنوع است، یا میبایست به صورتی انجام پذیرد که به اعمال و اجرای کامل تعهدات حقوق بشری خدشه ای وارد نکند. در این پژوهش تلاشمی شود ضمن تشریح ماهیت اقدامات متقابل و تعهدات حقوق بشری، ارتباط میان این دو در چارچوب نظام حقوق بین الملل تبیین شود

اقدامات متقابل، تعهدات حقوق بشری، رژیم های خودبسنده، تقابل حقوق و تکالیف، منافع جمعی